Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2014

Β΄ ΜΕΡΟΣ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΤΟ ΔΙΑΜΑΝΤΙ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ


Α΄ΜΕΡΟΣ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΤΟ ΔΙΑΜΑΝΤΙ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ



ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΤΩΝ 3 ΙΕΡΑΡΧΩΝ

Πολιτική και αξίες.

Ιωάννης Σ. Πέτρου (Καθηγητής Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ), Πολιτική και αξίες

Εισήγηση στο 13ο Διαχριστιανικό Συμπόσιο με θέμα «Χριστιανικός βίος και πολιτική εξουσία» που διεξήχθη στο Μιλάνο (28-30 Αυγούστου) 
12ο Διαχρ_165Μιλώντας κανείς για πολιτική είναι υποχρεωμένος να προσδιορίσει καταρχάς τι εννοεί με τον όρο αυτό. Οπωσδήποτε ο λόγος αφορά για τη σύγχρονη πολιτική. Δεν είναι απαραίτητο σε μια σύντομη σχετικά εισήγηση να αναφερθεί κανείς σε προηγούμενες καταστάσεις και να κάνει συγκρίσεις με την παραδοσιακή έννοια της πολιτικής. Εξάλλου, αρκετές αναφορές τέτοιου είδους υπήρχαν στην εισήγηση του Δρ Χρ. Τσιρώνη.
Λέγοντας πολιτική εννοούμε:
  • την άσκηση κυβερνητικού έργου και τη διακυβέρνηση μιας χώρας,
  • τις ενέργειες των πολιτικών κομμάτων για την άσκηση εξουσίας ή την κατάκτηση της εξουσίας ή την άσκηση ελέγχου του κυβερνητικού έργου όταν βρίσκονται στην αντιπολίτευση,
  • την πραγματοποίηση διαφόρων πολιτικών για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων,
  • τη συμπεριφορά των πολιτών μέσω της οποίας εκφράζονται αυτοί πολιτικά σε σχέση με τη διαχείριση των κοινών πραγμάτων, αλλά και τις επιλογές τους για τον προσδιορισμό εκείνων που θα διαχειριστούν τα κοινά, την αλληλόδρασή τους με τους πολιτικούς και τη διαμόρφωση των αντιλήψεων που αφορούν στην πολιτική διαχείριση του τόπου τους.
Επομένως, η μοντέρνα πολιτική αφορά στους πολιτικούς που ασκούν εξουσία ή ελέγχουν αυτούς που ασκούν εξουσία και τους πολίτες τόσο στην κύρια έκφρασή τους κατά τις εκλογικές διαδικασίες, όσο και κατά την αλληλόδρασή τους στη διαμόρφωση αντιλήψεων που αφορούν στη διακυβέρνηση των κοινών υποθέσεων και των ζητημάτων που αφορούν την κοινωνία και τα μέλη της.
Από τα πιο σημαντικά ζητήματα που πρέπει να αναφέρει κανείς μιλώντας για την πολιτική στη σύγχρονη πραγματικότητα είναι ότι δεν μπορεί να νοηθεί η μοντέρνα πολιτική χωρίς την ύπαρξη της Δημοκρατίας. Ίσως πριν από μερικά χρόνια να θεωρούσαμε αυτονόητο τι περιλαμβάνει και χαρακτηρίζει τη Δημοκρατία. Μιλώντας γενικά πρέπει να πει κανείς ότι σε πολλά ζητήματα έχουμε μια α(άλφα) αντίληψη σε μια δεδομένη στιγμή και αισθανόμαστε βέβαιοι ότι όλοι καταλαβαίνουν τα ίδια πράγματα και συμφωνούν γι’ αυτά. Δυστυχώς δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Γι’ αυτό και είμαστε υποχρεωμένοι να τα επαναπροσδιορίζουμε ή να υπενθυμίζουμε ορισμένες διαστάσεις τους που είτε αγνοούνται είτε σκόπιμα παραβλέπονται. Οι διάφορες μάλιστα εμπλεκόμενες πλευρές συνήθως τονίζουν τις πλευρές που ευνοούν τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις τους και παραγνωρίζουν άλλες που είναι εξίσου πολύ σημαντικές με αυτές που προβάλλονται, αλλά δεν ευνοούν τις επιδιώξεις τους. Εξάλλου, ορισμένες διαστάσεις αναγκαζόμαστε να τις τονίσουμε, γιατί ανακύπτουν σοβαρά προβλήματα που οφείλονται στην παραγνώρισή τους ή τα προβλήματα αυτά καθιστούν αναγκαίο τον τονισμό και την προβολή τους.
Με βάση αυτά τα θεωρητικά είναι απαραίτητο να αναφέρουμε ποια είναι τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για την ύπαρξη της σύγχρονης Δημοκρατίας. Η πραγματοποίηση εκλογών και οι εκλογικές διαδικασίες, που είναι βασική έκφραση των θεμελιωδών πολιτικών δικαιωμάτων των πολιτών, του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, αλλά και συνθέτουν τη βασική διαδικασία για τη συγκρότηση της εκτελεστικής εξουσίας (κυβέρνηση) και του αντιπροσωπευτικού σώματος της νομοθετικής λειτουργίας (Βουλή, και Γερουσία, όπου προβλέπεται), δεν αρκούν για να χαρακτηριστεί ένα σύγχρονο πολίτευμα δημοκρατικό. Θα αναφερθούν, λοιπόν, ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία χωρίς να υπάρχει δυνατότητα να αναπτυχθούν διεξοδικά, λόγω του περιορισμένου χρόνου και «χώρου» της εισήγησης. Πρέπει όμως να λεχθεί ότι αυτά, πέρα από αφελείς τοποθετήσεις πως αποτελούν «δυτικά» δημιουργήματα και έτσι δεν ταιριάζουν σε άλλους «πολιτισμούς», είναι πολιτικά και κοινωνικά δημιουργήματα που προήλθαν μέσα από την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων, τα οποία επανέρχονται στο προσκήνιο με την αρνητική εμπλοκή του παράγοντα της θρησκείας. Δυστυχώς η εμπλοκή του παράγοντα της θρησκείας στο χώρο της πολιτικής και της κοινωνίας δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από εκείνα που επιλύει. Αυτό δεν σημαίνει ότι πιστοί και θρησκευτικοί φορείς δεν μπορούν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση προβλημάτων της κοινωνίας και της πολιτικής. Απλώς δεν μπορούν να αξιώνουν τη «θεοκρατική» θεμελίωση της εξουσίας, την επιβολή «θείων» νόμων και τη θρησκευτική κατοχύρωση των κοινωνικών πρακτικών. Τα ίδια ισχύουν και για ιδεολογικά προσδιορισμένες πολιτικές επιλογές με ουτοπικές προοπτικές. Αποτελούν σίγουρη απάτη που καταλήγει σε πολιτική εφαρμογή του ολοκληρωτισμού, αν στην πορεία των πραγμάτων δεν υπάρξει διαφοροποίησή τους.
IMG_4883
Έτσι, η σύγχρονη Δημοκρατία, εξαιτίας του γεγονότος ότι προήλθε από την αντίθεση στη θρησκευτικά νομιμοποιημένη απολυταρχία, στηρίζεται:
  • στη λαϊκή κυριαρχία και τη λαϊκή νομιμοποίησή της,
  • στην απομύθευση της πολιτικής ή πιο απλά στο διαχωρισμό της πολιτικής από τη θρησκεία,
  • στη λειτουργία του κοσμικού νόμου που ισχύει για όλους, ενώ αντίθετα δεν μπορεί να υπάρχει «θρησκευτικός» ή «θείος» νόμος,
  • στη διάκριση των εξουσιών, στην κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που πρέπει να κατανοηθούν όχι μόνο ως δικαιώματα αλλά και ως υποχρεώσεις των πολιτών,
  • στην κατοχύρωση της θρησκευτικής ελευθερίας και της ελευθερίας του λόγου, και
  • στο σεβασμό στις ποικίλες κοινωνικές και πολιτιστικές διαφορετικότητες.
Τα δεδομένα αυτά έχουν ιδιαίτερη σπουδαιότητα για μας όχι μόνο γιατί αποτελούν την κατάληξη μιας ταραχώδους και δύσκολης πορείας του μοντέρνου πολιτισμού, αλλά ορισμένα συνδέονται και με το Διάταγμα των Μεδιολάνων, που θα μπορούσε να θεωρηθεί η απαρχή αυτών, αν και ακολούθησε μια μακρόχρονη πολιτική πορεία τόσο στην καθ’ ημάς ανατολή όσο και στη δύση που ήταν ανατροπή του τόσου σημαντικού αυτού διατάγματος ανεξιθρησκίας. (Όπως ίσως θα σας είναι γνωστό «ανεξιθρησκία» σημαίνει ότι υπάρχει ένα επίσημο θρήσκευμα και τα άλλα είναι απλώς ανεκτά. Με τη θρησκευτική ελευθερία που είναι ατομικό δικαίωμα των πολιτών δεν υπάρχει κάποιο θρήσκευμα που συνδέεται με τη συγκεκριμένη πολιτεία και τυγχάνει ιδιαίτερης προστασίας, αλλά ο πολίτης είναι ελεύθερος να επιλέξει τη θρησκευτική του ταυτότητα και οι θρησκευτικές κοινότητες είναι ελεύθερες να δρουν στο δημόσιο χώρο, αρκεί να μη λειτουργούν ενάντια στη δημόσια τάξη και τα χρηστά ήθη της κοινωνίας. Ακόμη, τα δικαιώματα, άρα και η θρησκευτική ελευθερία δεν μπορούν να ασκηθούν καταχρηστικά).
Μετά από αυτά θα πρέπει να λεχθούν λίγα θεωρητικά για τις κοινωνικοπολιτικές και ηθικές αξίες, και ιδίως για ποιους λόγους γεννιούνται. Είναι ευνόητο ότι αν είχαμε έναν κοινωνικό κόσμο που λειτουργούσε ιδανικά και όλοι θα μπορούσαν να ζήσουν χωρίς προβλήματα, δεν θα χρειαζόμασταν κανόνες ρυθμιστικούς για να διευθετούν τα προβλήματα και τις δυσκολίες. Επειδή όμως ο κόσμος μας δεν είναι ιδανικός αλλά πλήρης προβλημάτων, γι’ αυτό απαιτούνται κατά καιρούς ανάλογα με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε «οδοδείκτες». Το ρόλο αυτό παίζουν οι κοινωνικοπολιτικές και ηθικές αξίες. Είτε είναι αξίες που χρησιμοποιήθηκαν παλιότερα και τις αντλούμε από τη σοφία προηγουμένων, αλλά τις επανερμηνεύουμε για να ταιριάξουν στα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε, είτε είναι καινούργιες που τις δημιουργούμε μέσα από την προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε τα συγκεκριμένα προβλήματα της εποχής μας. Τα προβλήματα και οι κρίσεις λειτουργούν με τέτοιο τρόπο που μας αναγκάζουν να βρούμε τρόπους να βγούμε από τη δυσκολία, στην οποία έχουμε περιέλθει. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε προβλήματα για να δημιουργούμε αξίες, αλλά δυστυχώς αυτό συμβαίνει στην πράξη. Ιδίως όταν συνηθίσουμε σε μια κατάσταση που μας πρόσφερε διευκόλυνση, και κυρίως ευμάρεια, έστω και πλαστή, προβάλλουμε πολύ μεγάλες αντιστάσεις στο να αλλάξουμε αυτό που εξωτερικά παρείχε ευμάρεια αλλά εσωτερικά αποτελεί την αιτία μεγάλης κρίσης.
IMG_5344
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί μια βασική διάσταση που μπορεί να μην ακούγεται ευχάριστα στα αυτιά μας. Τα προβλήματα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέσα για την επίτευξη άλλων σκοπών. Στην περίπτωση του θρησκευτικού χώρου δεν μπορεί να είναι μέσα, «εργαλεία», για την προώθηση της ιεραποστολής και τη διάδοση της πίστης. Αυτό δεν σημαίνει ότι από το θρησκευτικό χώρο δεν μπορεί ή δεν πρέπει να υπάρχει ενδιαφέρον για τα προβλήματα αυτά. Απλώς δεν μπορούν αυτά να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση άλλων σκοπών. Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι ότι δεν μπορεί να συνδεθούν με μιαν αντίληψη μοναδικότητας ως προς την παραγωγή των αξιών. Επίσης, σε ένα πλουραλιστικό κόσμο θα πρέπει οι αξίες να μην έχουν θρησκευτικούς ή ιδεολογικούς χρωματισμούς. Άρα το ενδιαφέρον στρέφεται στα πράγματα καθεαυτά, δηλ. στις αξίες καθεαυτές,  και όχι στις θεμελιώσεις ή στον τρόπο παραγωγής τους.
Υπάρχουν πολλά αρνητικά δεδομένα και μια τρομακτική εκμετάλλευση των προβλημάτων στο πλαίσιο της πολιτικής. Το πιο επικίνδυνο στην περίπτωση αυτή είναι ο «λαϊκισμός», είτε αριστερός ή δεξιός δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Αποτελεί μιαν άκρως επικίνδυνη εκμετάλλευση του θυμικού των ανθρώπων, υπόσχεται απίθανα πράγματα αδιαφορώντας αν μπορούν να πραγματοποιηθούν. Το ίδιο και ο εθνολαϊκισμός που γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνος όταν καταλήγει στον εθνοφασισμό. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσει κανείς τον θρησκευτικοπολιτικό φονταμενταλισμό και τις αξιώσεις ακραίων θρησκευτικών ομάδων και κομμάτων να επιβάλουν κάποιο θρησκευτικό νόμο. Οι ακραίες αυτές κινήσεις από τον λαϊκισμό μέχρι τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό αρνούνται να δεχθούν και να μιλήσουν με βάση την πραγματικότητα, αλλά πλάθουν μια πραγματικότητα που ταιριάζει στα μέτρα τους και στις αντιλήψεις και τα συμφέροντά τους, άσχετα αν παρουσιάζονται αυτά ως η «επίλυση» των προβλημάτων της κοινωνίας. Όλες οι μορφές πολιτικού λόγου από το λαϊκισμό μέχρι τον φονταμενταλισμό δεν έχουν καμιά σχέση με τη δημοκρατία και είναι πρόδρομοι της επιβολής απολυταρχικών καθεστώτων και ολοκληρωτικών. Σε αντίθεση με όλες αυτές τις μορφές, η δημοκρατική πολιτική στηρίζεται και απαιτεί κατανόηση της πραγματικότητας. Η πολιτική δεν δημιουργείται στο κενό ή σε πλασματικούς κόσμους. Η εξαπάτηση των πολιτών με απίθανες και ανεφάρμοστες υποσχέσεις με απώτερο σκοπό την υποκλοπή της ψήφου τους οδηγεί συνήθως σε απολυταρχικές δομές και λειτουργίες.
Από τις θρησκευτικές κοινότητες που δεν διακατέχονται από τις παραπάνω αντιλήψεις είναι απαραίτητο να γίνουν κατανοητά ορισμένα βασικά δεδομένα. Ιδιαίτερα στην Ευρώπη που είναι σαφώς πλουραλιστική, καμιά θρησκευτική κοινότητα δεν ταυτίζεται με την κοινωνία, ούτε και όλες ως σύνολο δεν καλύπτουν την κοινωνία, επειδή υπάρχουν εκτός από τα πιστά μέλη τους και πολλοί άλλοι που είναι θρησκευτικά αδιάφοροι, άθεοι, ανήκοντες στις κοινότητες «τύποις» ή διατηρούντες χαλαρές σχέσεις με αυτές. Αυτά σημαίνουν ότι εκτός από τον πλουραλισμό των πολιτικών τοποθετήσεων, υπάρχει στη σύγχρονη κοινωνία και θρησκευτικός πλουραλισμός. Έτσι δεν είναι δυνατό να θεωρεί κανείς ότι μέσα από τις θρησκευτικές κοινότητες είναι δυνατό να επιλυθούν τα προβλήματα της πολιτικής. Είναι πλέον απαραίτητο να γίνει κατανοητό ότι πρέπει να συμβάλλουν στο να γίνουν τα μέλη τους συνειδητοί πολίτες που θα ενδιαφέρονται για τα κοινά. Στην περίπτωση αυτή βασικές αντιλήψεις τους πρέπει να τις μετατρέψουν σε πολιτικές αντιλήψεις και όχι να επιζητούν να μετατρέψουν την πολιτική σε θρησκευτική υπόθεση. Ούτως ή άλλως είναι ελεύθερες να δρουν στο δημόσιο χώρο. Βασική όμως προϋπόθεση να γίνει κατανοητό ποιες υποθέσεις είναι καθαρά θρησκευτικές και καλύπτονται από τη θρησκευτική ελευθερία, και όχι να προωθούνται καθυστερημένες κοινωνικές αντιλήψεις που σημαίνουν υποβάθμιση τμημάτων του πληθυσμού, όπως είναι οι γυναίκες, με το να θεωρούνται ορισμένες κοινωνικές πρακτικές ως θρησκευτικές και έτσι με απατηλό τρόπο να επιζητείται η κατοχύρωσή τους μέσω της θρησκευτικής ελευθερίας. Το ζήτημα αυτό είναι πολύ σημαντικό. Για παράδειγμα θα αναφέρω τη μανδήλα. Παρουσιάζεται ως σύμβολο θρησκευτικό, και διεκδικείται η ελεύθερη χρήση της στο δημόσιο χώρο με βάση τη θρησκευτική ελευθερία. Είναι όμως κοινωνικό σύμβολο καταπίεσης της γυναίκας, και θα πρέπει οι υποστηρικτές της να παύσουν να επικαλούνται τη θρησκευτική ελευθερία. Επίσης, όσοι άλλοι προσπαθούν να συνδυάσουν την υπόθεση αυτή με τον τρόπο αντιμετώπισης καθαρών θρησκευτικών συμβόλων και πρακτικών θα πρέπει να καταλάβουν ότι ενεργούν χωρίς σύνεση και με τρόπο που θα δημιουργήσει πολύ περισσότερα προβλήματα στο μέλλον. Όπως είναι γνωστό, η ικανοποίηση τέτοιων αξιώσεων που διατυπώνονται από μέρους μεταναστών θα διευκολύνει την εκμετάλλευση της λαϊκής φοβίας από ακραίες πολιτικές κινήσεις, χωρίς να αποφέρει ιδιαίτερα οφέλη στους θρησκευτικούς φορείς που θεωρούν ότι θα κερδίσουν έδαφος στο δημόσιο χώρο. Είναι δεδομένο ότι είναι ελεύθερες οι θρησκευτικές κοινότητες στο δημόσιο χώρο με βάση το θεμελιώδες δικαίωμα της θρησκευτικής ελευθερίας. Δεν μπορούν όμως ούτε το λόγο τους να επιβάλουν, ούτε να υποχρεώσουν τους πολίτες να γίνουν μέλη τους. Και τα δύο αυτά δεδομένα στηρίζονται στην ελεύθερη επιλογή.
Βρισκόμαστε σε μια εποχή απορίας. Ο κοινωνικός κόσμος είναι ιδιαίτερα πολύπλοκος και οι απλοϊκές προσεγγίσεις, που προέρχονται από διάφορες πλευρές, δεν αποφέρουν τίποτε. Ταυτόχρονα δεν υπάρχουν μάγοι που γνωρίζουν τα πάντα και μπορούν άμεσα να προτείνουν λύσεις για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Εξάλλου, οι λαϊκιστές καραδοκούν για να εκμεταλλευτούν κάθε δυσκολία. Πάντως η τακτική της ρητορικής άρνησης του κοινωνικού κόσμου που είχε ακολουθηθεί κατά τη δεκαετία του ’70, του ’80 και εν μέρει του ’90 δεν αποφέρει πλέον τίποτε. Η επίδειξη «κριτικής ρητορείας» είναι εύκολη υπόθεση, αλλά μη δημιουργική. Κερδίζει τις εντυπώσεις, πλάθει ψευδείς συνειδήσεις, δεν προσφέρει όμως τίποτε θετικό. Κάποιοι βέβαια συνεχίζουν να κάνουν την ίδια δουλειά. Σε αυτό εκπαιδεύτηκαν και νομίζουν ότι τους αποφέρει το ρόλο του κριτικού αναλυτή και του κριτικά τοποθετημένου πολίτη. Αλλά δεν αποφέρει τίποτε στην κοινωνία. Σε σχέση με αυτήν είναι απαραίτητος ο ρεαλισμός και οι προτάσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν. Το να προτείνει κανείς ένα κόσμο που δεν μπορεί να υπάρξει δεν αποφέρει τίποτε ουσιαστικό στην ίδια την κοινωνία. Απλώς αποτελεί μια απάτη. Επίσης δεν αρκούν οι γενικόλογες τοποθετήσεις, ούτε η απλή άντληση αντιλήψεων και διδασκαλιών από το παρελθόν. Ακόμη, δεν μπορεί να περιορίζεται κανείς σε προσωπικό επίπεδο και να θεωρεί ότι καλύπτεται με τον τρόπο αυτό η ευθύνη του για την κοινωνία. Αντίθετα είναι υποχρεωμένος να σκέφτεται συνολικά και να βλέπει την κοινωνική και την πολιτική δομή και διάσταση, και όχι μόνο την προσωπική.
Μιλώντας για τον ευρωπαϊκό χώρο, γιατί δεν είναι δυνατό σε μια σχετικά σύντομη εισήγηση να αναπτύξει κανείς πολιτικές αντιλήψεις που να αφορούν και στο παγκόσμιο πεδίο, είναι απαραίτητο να αλλάξουμε νοοτροπία. Η εποχή της πραγματικής ή πλαστής ευμάρειας έχει περάσει. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να περιορίσουμε τις απαιτήσεις και τις βλέψεις μας. Πάντοτε φυσικά έχουν νόημα οι από την παράδοση γνωστές αξίες όπως η κοινωνική δικαιοσύνη και η ειρήνη, η αποδοχή του άλλου και ο σεβασμός προς αυτόν, το μέτρο και η μεσότητα. Ταυτόχρονα όμως είναι απαραίτητο να θυμηθούμε την κοινωνική ευθύνη. Καθώς φαίνεται οι νεώτερες γενιές μη έχοντας γνωρίσει δυσκολίες, όπως συνέβη με τις παλιότερες, δυσκολεύονται στη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί. Μέσα στο πλαίσιο των ρητορικών τοποθετήσεων τόσο από μέρους των Εκκλησιών, όσο και στην Οικουμενική Κίνηση, καθώς επίσης και στο χώρο των αριστερών κινήσεων, κυριάρχησαν στη μεταπολεμική περίοδο οι μεγάλες ιδέες για τη διανομή των αγαθών και την ανακατανομή του πλούτου. Απουσίασε όμως το ενδιαφέρον για μια ουσιαστική διάσταση. Δεν μπορεί να κατανείμει κανείς όταν δεν προτείνει πώς θα παραχθεί πλούτος για να κατανεμηθεί. Η πολύ σημαντική αυτή διάσταση της παραγωγής είναι απαραίτητο πλέον να τύχει επεξεργασίας πέρα από τις κρατικές «λύσεις», που όπως αποδείχθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες στηρίζονταν σε δανεικά και  πραγματοποιούνταν στο πλαίσιο της διεύρυνσης του κράτους και του ρόλου κρατικών φορέων. Η τακτική όμως αυτή είναι αντιπαραγωγική. Επομένως θεμελιώδης διάσταση είναι ότι δεν μπορείς να κατανείμεις αν δεν έχεις παραγωγή. Η κατανομή του όποιου υπαρκτού ή πλασματικού πλούτου έχει ένα σύντομο τέλος με επικίνδυνα αποτελέσματα.
IMG_5948
Σε αυτά μπορεί να προσθέσει κανείς βασικές αξίες όπως η εντιμότητα στις συναλλαγές και τις σχέσεις, η εργατικότητα, η ευγένεια και η ευπρέπεια. Ακόμη, δεν είναι δυνατό ο πολιτικός «διάλογος» να καταλήγει σε κοινό υβρεολόγιο. Το χυδαίο γλωσσικό ιδίωμα μαρτυρεί και χαμηλό νοητικό επίπεδο. Στα δικαιώματα αντιστοιχούν υποχρεώσεις των πολιτών προς το κράτος, την κοινωνία και τους άλλους. Από την άλλη στα δικαιώματα αντιστοιχεί η σύμμετρη ικανοποίησή τους. Μαζί με αυτά ταιριάζει η υπευθυνότητα των πολιτών, η λογική αντιμετώπιση και η υποστήριξη του μέτρου και της μεσότητας. Ο λαός εκπαιδεύεται με την καθημερινή πρακτική σε αυτά. Όταν όμως κυριαρχεί ο λαϊκισμός και η ασυδοσία, οι παχυλές και ψευδείς υποσχέσεις από μέρους πολιτικών, είναι «φυσιολογικό» να εθίζονται και να προσελκύονται αρκετοί από τους πολίτες. Γι’ αυτό και αναμένει κανείς υπευθυνότητα και εντιμότητα καταρχήν από τους πολιτικούς. Το ίδιο αναμένει και από τους θρησκευτικούς φορείς.
Τέλος, μια πολύ σημαντική διάσταση είναι η μείωση του συγκεντρωτικού κράτους και της γραφειοκρατίας, ιδίως με τον περιορισμό της πλασματικής διόγκωσης του κράτους, της πολυνομίας. Η πρόοδος της τεχνολογίας, ιδίως της ηλεκτρονικής, προσφέρει νέες δυνατότητες, και ιδίως την πραγματοποίηση πολλών ενεργειών και δράσεων με λιγότερες προσπάθειες και την απασχόληση λιγότερων ανθρώπων. Αυτό σημαίνει ότι είναι απαραίτητο να στραφούμε σε άλλες δράσεις παραγωγικές και όχι στην ανάπτυξη δημόσιων υπηρεσιών. Η διάσταση αυτή οδηγεί και σε αλλαγές στη δομή και τους στόχους της εκπαίδευσης, ιδίως της ανώτατης.
Avatar of Μόσχος Γκουτζιούδης
Πηγή

Τετάρτη 29 Ιανουαρίου 2014

Μια βυζαντινή βασιλική στον βυθό της λίμνης

Μια βυζαντινή βασιλική στον βυθό της λίμνης


Τα ερείπια μιας βυζαντινής βασιλικής έχουν ανακαλυφθεί 20 μέτρα περίπου από την ακτή στην λίμνη της Νίκαιας (σήμερα: İznik) στην Προύσα της Τουρκίας.

«Έχουμε βρει τα κτιριακά κατάλοιπα μιας εκκλησίας. Είναι ένα σχέδιο τρίκλιτης βασιλικής», δήλωσε ο Mustafa Şahin, καθηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Uludağ στην Προύσα.

Τα θεμέλια της εκκλησίας βρίσκονται σήμερα στο νερό σε βάθος περίπου 1,5 – 2 μέτρων.



«Τα ερείπια αυτής της βυζαντινής βασιλικής είναι περίπου όμοια με αυτά της Αγίας Σοφίας στην Νίκαια. Αυτός είναι ο λόγος που υπολογίζεται ότι χτίστηκε τον 5ο αιώνα μ.Χ.», δήλωσε ο Şahin.



Σύμφωνα με τον ίδιο, η εκκλησία ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια εναέριας φωτογράφησης της πόλης στα πλαίσια απογραφής των ιστορικών και πολιτιστικών αντικειμένων της περιοχής.

Μετά την ανακάλυψη, το πανεπιστήμιο ενημέρωσε την Διεύθυνση Μουσείων Νίκαιας και το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, ζητώντας να προστατευθεί ο αρχαιολογικός χώρος, δήλωσε ο Şahin
Υπάρχουν πολλοί ακατέργαστοι λίθοι στην περιοχή, είπε: «Αυτό δείχνει ότι η εκκλησία κατέρρευσε. Η Νίκαια έχει περάσει πολλούς σεισμούς που κατέστρεψαν τέτοια κτίρια. Η πιο γνωστή είναι αυτή που συνέβη το 740 μ.Χ. Οι πρώτες μας παρατηρήσεις δείχνουν ότι η εκκλησία κατέρρευσε σε αυτό το σεισμό και ότι η παράκτια πλευρά βυθίστηκε. Η εκκλησία στη συνέχεια δεν ξαναχτίστηκε ποτέ».


Κανονικά και Απόκρυφα βιβλία της Αγίας Γραφής

Κανονικά και Απόκρυφα βιβλία της Αγίας Γραφής

27 Ιανουαρίου 2014
«Κανονικά», ονομάζονται τα βιβλία εκείνα της Αγίας Γραφής τα οποία έχουν συμπεριληφθεί στον Κανόνα της Αγίας Γραφής, έτσι όπως τα έχει καθορίσει η Εκκλησία. Τα Κανονικά βιβλία ονομάζονται και «γνήσια», «ενδιάθετα» ή «ενδιάθηκα».
     «Απόκρυφα», ονομάζονται τα βιβλία εκείνα τα οποία δεν εμπεριέχονται στον Κανόνα της Αγίας Γραφής και έχουν χαρακτηριστεί ως μη γνήσια και λαμβάνουν τις ονομασίες «νόθα» ή «ψευδεπίγραφα».
apokryfa2
     Ο χρόνος συγγραφής των Απόκρυφων βιβλίων τοποθετείται μεταξύ των αιώνων β΄ π.Χ. και ε΄ μ.Χ., καθώς οι Ιουδαίοι ή Χριστιανοί συγγραφείς τους προσπαθούσαν να δώσουν κύρος σε αυτά που έγραφαν χρησιμοποιώντας την εγκυρότητα των συγγραφέων της Αγίας Γραφής. Τα περισσότερα από τα Απόκρυφα βιβλία μάλιστα είναι γραμμένα από ανθρώπους που εντάσσονταν σε αιρετικούς κύκλους.
     Αντιθέτως με τα Απόκρυφα, τα Κανονικά βιβλία της Αγίας Γραφής είναι Θεόπνευστα και το περιεχόμενό τους δεν αμφισβητείται. Σε αυτά δεν υπάρχει καμία ανακρίβεια ούτε λάθος, αφού οι συγγραφείς τους τα έχουν γράψει υπό τη Θεία έμπνευση με τη φώτιση και την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος, δρώντας ως όργανα του ίδιου του Θεού, που μέσω αυτών μετέδιδε το μήνυμά Του στους ανθρώπους.
     Όσον αφορά στο κριτήριο αποδοχής ή όχι των βιβλίων ώστε να χαρακτηριστούν Κανονικά, πρέπει να τονίσουμε πως αυτό ήταν η εγγυημένη παραλαβή ενός βιβλίου, δηλαδή η ιστορική πληροφορία που παρείχε και δεν ακολουθήθηκε κάποια κριτική διαδικασία.
     Τα Κανονικά βιβλία της Αγίας Γραφής παρατίθενται σε έναν κατάλογο από τον Μέγα Αθανάσιο, που αποτελεί και τον εκκλησιαστικό Κανόνα της Αγίας Γραφής.
     Τα Κανονικά βιβλία λοιπόν είναι τα εξής: α) Παλαιά Διαθήκη (49 βιβλία): Ιστορικά βιβλία: Γένεσις, Έξοδος, Λευιτικό, Αριθμοί, Δευτερονόμιο, Ιησούς του Ναυή, Κριτές, Ρούθ, Α΄-Β΄-Γ΄-Δ΄ Βασιλειών, Α΄-Β΄ Παραλειπομένων, Α΄ Έσδρας, Έσδρας, Νεεμίας, Εσθήρ, Ιουδίθ, Τωβίτ, Α΄-Β΄-Γ΄ Μακκαβαίων. Ποιητικά- Διδακτικά βιβλία: Ψαλμοί, Ιώβ, Παροιμίες, Εκκλησιαστής, Άσμα Ασμάτων, Σοφία Σολομώντος, Σοφία Σειράχ. Προφητικά βιβλία: Ωσηέ, Αμμώς, Μιχαίας, Ιωήλ, Οβδιού, Ιωνάς, Ναούμ, Αββακούμ, Σοφονίας, Αγγαίος, Ζαχαρίας, Μαλαχίας, Ησαΐας, Ιερεμίας, Βαρούχ, Θρήνοι, Επιστολή Ιερεμίου, Ιεζεκιήλ, Δανιήλ. β) Καινή Διαθήκη (27 βιβλία): Ευαγγέλια: Κατά Ματθαίον, Κατά Μάρκον, Κατά Λουκάν, Κατά Ιωάννην. Επιστολές του Απ. Παύλου: Προς Ρωμαίους, Προς Κορινθίους Α΄-Β΄, Προς Γαλάτας, Προς Εφεσίους, Προς Φιλιππησίους, Προς Κολοσσαείς, Προς Θεσσαλινικείς Α΄-Β΄. Ποιμαντικές Επιστολές: Α΄-Β΄ Προς Τιμόθεον, Προς Τίτον, Προς Φιλήμονα, Προς Εβραίους. Καθολικές Επιστολές: Ιακώβου, Α΄-Β΄ Πέτρου, Α΄Β΄-Γ΄ Ιωάννου, Ιούδα. Αποκάλυψη του Ιωάννη.
     Ορισμένα από τα Απόκρυφα βιβλία είναι τα εξής: α) Παλαιά Διαθήκη: η Διαθήκη των Δώδεκα Πατριαρχών, το Βιβλίο των Ιωβηλαίων, η Ανάληψη του Μωυσή, Ψαλμοί του Σολομώντα, η Διαθήκη του Ιώβ, το Μαρτύριο του Ησαΐα και πολλά άλλα. β) Καινή Διαθήκη: το Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου, το Κήρυγμα Πέτρου, η Αποκάλυψη Πέτρου και πολλά άλλα.
     Τέλος, υπάρχει και μία κατηγορία βιβλίων τα οποία δεν εντάσσονται στον Κανόνα της αγίας Γραφής, αλλά  δεν θεωρούνται και Απόκρυφα. Αυτά είναι κάποια βιβλία που, παρά το γεγονός πως δεν είναι Θεόπνευστα, έχουν το κύρος Αποστολικών Πατέρων και γι’ αυτό το λόγο κρίνονται κατάλληλα προς ανάγνωση. Κάποια από αυτά είναι: Η Διδαχή των Αποστόλων, οι Επιστολές του Κλήμεντος Ρώμης, οι Επιστολές του Ιγνατίου Αντιοχείας και άλλα.
   

«Η Πόλη των χιλίων και μία εκκλησιών»

«Η Πόλη των χιλίων και μία εκκλησιών»


Το παρεκκλήσι στο μοναστήρι των Παρθένων Χριψιμιάνων στα ερείπια της πόλης του Ανί, στις 19 Απριλίου 2011. Το μοναστήρι θεωρείται ότι κατασκευάστηκε μεταξύ του 1000 και 1200 μ.Χ. Ο ποταμός Akhurian αποτελεί σήμερα το σύγχρονο φυσικό σύνορο μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας.
Στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας, κατά μήκος του ποταμού Akhurian που την χωρίζει από την Αρμενία, βρίσκεται η πάλαι ποτέ μεγάλη μητρόπολη του Ανί, που είναι γνωστή και ως «η Πόλη των χιλίων και μία εκκλησιών». 

Το Ανί είναι χτισμένο σε μια τριγωνική γεωγραφική περιοχή με φυσική οχύρωση ανατολικώς από το φαράγγι του ποταμού Akhurian και δυτικώς από την κοιλάδα Μποστανιάρ/Τζαγκοτζαντβόρ. Ο ποταμός Akhurian, ο οποίος είναι παρακλάδι του ποταμού Αράξ, οριοθετεί τα σημερινά σύνορα μεταξύ της Τουρκίας και της Αρμενίας.

Ιδρύθηκε πριν από 1.600 χρόνια περίπου, η πόλη αποτελούσε το σταυροδρόμι πολλών εμπορικών οδών και εξελίχθηκε σε  μια οχυρωμένη πόλη με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων από τον 11ο αιώνα. Οι Αρμένιοι χρονογράφοι Yeghishe και Ghazar Parpetsi αναφέρουν για πρώτη φορά το Ανί τον 5o μ.Χ. αιώνα. Περιέγραψαν το Ανί ως ένα ισχυρό φρούριο χτισμένο στην κορυφή ενός λόφου το οποίο είχε η Αρμένικη δυναστεία των Καμσαρακάνων (Kamsarakan). Η πόλη είχε πάρει το όνομα του φρουρίου και ήταν παγανιστικό κέντρο του Ανί-Καμάκχ, το οποίο βρισκόταν στην περιοχή του Daranaghi στην βόρεια Αρμενία. Το Ανί ήταν παλαιότερα γνωστό ως Κχνάμκ (Խնամք) αν και οι ιστορικοί δεν είναι βέβαιοι γιατί είχε την ονομασία αυτή. Ο Γερμανός φιλόλογος και γλωσσολόγος Γιόχαν Χέϊνριχ Χούμπσχαμαν, ο οποίος μελετούσε την Αρμένικη γλώσσα, υποστήριξε ότι η λέξη ίσως προέρχεται από την Αρμένικη λέξη "κχναμέλ" (խնամել), ένα απαρέμφατο το οποίο σημαίνει «να φροντίζω».

Τα ερείπια του Μαυσωλείου του Παιδιών Πριγκίπων στην Ακρόπολη του Ανί, στις 19 Απριλίου 2011. Τοποθετημένο στο εσωτερικό φρούριο στον λόφο της ακρόπολης, το κτίριο αυτό πιστεύεται ότι κατασκευάστηκε περίπου 1050 μ.Χ..
Τα ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Γρηγορίου Tigran Honents στην άκρη των συνόρων με την Αρμενία, στο Ανί, το οποίο σήμερα είναι ακατοίκητο.
Κατεστραμμένες αγιογραφίες της εκκλησίας του Αγίου Γρηγορίου Tigran Honents,
στις 19 Φεβρουαρίου 2010.
Λεπτομέρεια από τις κατεστραμμένες αγιογραφίες της εκκλησίας.
Στους αιώνες που ακολούθησαν, το Ανί και η γύρω περιοχή κατακτήθηκε εκατοντάδες φορές – από βυζαντινούς αυτοκράτορες , Οθωμανούς Τούρκους, Αρμένιους, Κούρδους νομάδες, Γεωργιανούς ενώ οι Ρώσοι διεκδικούν την περιοχή και κατ 'επανάληψη επιτίθενται  και κυνηγούν τους κατοίκους. Το 1300 ξεκινά η παρακμή για το Ανί και εγκαταλείφθηκε πλήρως από το 1700.

Το πρώτο μισό του 19ου αιώνα, Ευρωπαίοι ταξιδιώτες ανακάλυψαν το Ανί και έγινε γνωστό στη δύση, δημοσιεύοντας περιγραφές σε επιστημονικά και ταξιδιωτικά περιοδικά. Το 1878 η περιοχή του Καρς, συμπεριλαμβανομένου και του Ανί, ενώθηκε με τα εδάφη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Το 1892 οι πρώτες αρχαιολογικές ανασκαφές έγινα στο Ανί, χρηματοδοτούμενες από την Ακαδημία των Επιστημών της Αγίας Πετρούπολης και καθοδηγούμενες από τον Ρώσο αρχαιολόγο Νικολάϊ Μαρ (1864-1934). Οι ανασκαφές του Μαρ στο Ανί ξανάρχισαν το 1904 και συνέχισαν κάθε χρόνο μέχρι το 1917. Σε μεγάλο μέρος της πόλης έγιναν ανασκαφές, μεγάλος αριθμός κτηρίων βγήκε στην επιφάνεια και έγιναν μετρήσεις οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν σε μελέτες και δημοσιεύσεις σε ακαδημαϊκά περιοδικά, οδηγοί για τα μνημεία γράφτηκαν. Έγιναν επιδιορθώσεις σε κτήρια τα οποία είχαν μεγάλο κίνδυνο να κατολισθήσουν. Ένα μουσείο δημιουργήθηκε για να στεγάσει τα δεκάδες χιλιάδες ευρήματα των ανασκαφών. Το μουσείο στεγάστηκε σε δύο κτήρια, στο Τέμενος Μινουτσίχρ (Minuchihr) και σε ένα ειδικά κτισμένο πέτρινο κτήριο για το σκοπό αυτό.

Ο Καθεδρικός Ναός του Ανί.
Στο εσωτερικό του Καθεδρικού Ναού στο Ανί, στις 4 Ιουνίου 2013. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 989, και ολοκληρώθηκε το 1001 ή το 1010. Σχεδιασμένος ως ένας σταυροειδής με τρούλο ναός, ο τρούλος κατέρρευσε από σεισμό το 1319.
Το Κάστρο της Παναγίας, στην κορυφή του βράχου κατά μήκος του ποταμού Akhurian
στις 4 Ιουνίου 2013.
Η πόλη εγκαταλείπεται και πάλι με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τα μετέπειτα γεγονότα της Αρμενικής Γενοκτονίας αφήνουν την περιοχή κενή και πλήρως στρατιωτικοποιημένη, χωρίς να μπορεί να διεκδικηθεί από κανέναν.

Στρατιωτική προειδοποιητική πινακίδα με την Ακρόπολη πίσω, στο Ανί, στις 8 Ιουνίου 2011.

Άποψη του Ανί από την πλευρά της Αρμενίας.
Τα μεσαιωνικά τείχη του Ανί, στις 30 Ιουλίου 2008.
Τα ερείπια της αρχαίας γέφυρας στις 19 Ιουνίου 2011.
Η Αρμενία βρίσκεται στα δεξιά, η Τουρκία στα αριστερά της φωτογραφίας.
Ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Σωτήρος, στις19 Φεβρουαρίου 2010.
Δείχνοντας το μέγεθος του Καθεδρικού Ναού του Ανί στις 24 Ιουνίου 2012.
Τα πενιχρά ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Γρηγορίου, χτισμένη από τον βασιλιά Gagik, χτισμένη μεταξύ 1001 και 1005, φωτογραφήθηκε στις 24 Ιουνίου 2012.
Ένα φαράγγι κάτω από το Ανί με πολλές σπηλιές σκαμμένες μέσα στα βράχια καθώς και οχυρώσεις. Ένας σύγχρονος φράχτης φαίνεται στο κέντρο της φωτογραφίας στα σύνορα, με την Αρμενία στα αριστερά και την Τουρκία στα δεξιά, φωτογραφήθηκε στις 8 Ιουνίου 2011.
Η απρόσεκτη αποκατάσταση του Παλατιού όπου χρησιμοποιήθηκαν
σύγχρονα υλικά μαζί με αρχαία ερείπια.

Πηγή: The Atlantic, Wikipedia

Αναδημοσίευση: Ἔρρωσo

Τρίτη 21 Ιανουαρίου 2014

Μαθητές και εκκλησιασμός

Μαθητές και εκκλησιασμός - ερωτηματολόγιο



Παναγιώτης Ασημακόπουλος
Θεολόγος καθηγητής

Αποτελέσματα ερωτηματολογίου
σχετικά με τον Εκκλησιασμό
2013 – 2014: Λύκειο Γαζίου (Α΄ Λυκείου)
Σύνολο μαθητών: 126

1. Όταν παρευρίσκεστε στη Θεία Λειτουργία καταλαβαίνετε τα λόγια;
α. ποτέ                         22 – 17,5%                  
β. σπάνια                    39 – 30,9%      
γ. μερικές φορές         46 – 36,5%
δ. συχνά                      16 – 12,7%
ε. πάντα                        3 –  2,4%
2. Για ποιους βασικούς λόγους θεωρείτε ότι συμβαίνει αυτό;
Οι μαθητές ως εμπόδια για την κατανόηση της Θείας Λειτουργίας επεσήμαναν:
*          την άγνοια της γλώσσας (αρχαία ελληνικά), στην οποία είναι γραμμένο το κείμενο,
*          τον τρόπο εκφοράς του λόγου από τους ιερείς και τους ψάλτες (κακή ανάγνωση, έλλειψη κατανόησης και από τους ίδιους με συνέπεια την κακή απαγγελία σε συνδυασμό με τη βιασύνη τους)
*          τη δική τους απροσεξία
3. Τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειάς σας είναι πιο συνεπείς στο ζήτημα του Εκκλησιασμού από εσάς;
α. κανένας                  14 –  11,1%
β. ελάχιστοι                31 – 24,6%
γ. οι μισοί                    43 – 34,1%
δ. οι περισσότεροι      29 – 23,0%
ε. όλοι                           9 –   7,1%
4. Σας έχει εξηγήσει ποτέ κανείς το νόημα και τη σημασία της Θείας Λειτουργίας; (εκτός από το μάθημα των Θρησκευτικών στο σχολείο)
α. Ναι, λίγα πράγματα           45 –   35,7%
β. Όχι                                         81 –   64,3%
5. Τι σας αρέσει όταν μπαίνετε σε μία άδεια από κόσμο Εκκλησία; (Δεν γίνεται εκείνη τη στιγμή κάποια εκκλησιαστική ακολουθία)
Οι μαθητές επεσήμαναν ότι αυτό που τους αρέσει όταν βρίσκονται σε ναούς μόνοι τους είναι
*          η ηρεμία και η γαλήνη,
*          η απουσία των σχολίων από τους μεγαλυτέρους για τον τρόπο ενδυμασίας και την παρουσία τους γενικά,
*          η άνεση κινήσεων μέσα στο ναό,
*          ότι μπορούν να προσευχηθούν ελεύθερα και
*          ότι μπορούν να παρατηρήσουν με την άνεσή τους τις εικόνες.
6. Αριθμήστε, κατά σειρά σπουδαιότητας, τα πιο κάτω προβλήματα (για όσους ισχύει κάτι από τα παρακάτω):
Κατά τον Εκκλησιασμό:
νιώθετε
πλήξη
2ο
σας ενοχλεί
το λιβάνι
3ο
εκνευρισμό
4ο
τα σχόλια των άλλων
1ο
νύστα
1ο
η ψαλμωδία
4ο
εγκλωβισμό
3ο
η συμπεριφορά των ιερέων
2ο
Σημείωση: Με συντριπτική πλειοψηφία (ποσοστό άνω του 90%) οι μαθητές αναγνώρισαν ως πρώτο πρόβλημα το σχολιασμό που υφίστανται όταν πηγαίνουν στο ναό, κυρίως λόγω ενδυμασίας και εμφάνισης. Τους σχολιάζουν οι μεγαλύτεροι, κυρίως οι γυναίκες, και κάποιες φορές οι ιερείς.
7. Πού οφείλεται η απομάκρυνση των νέων ανθρώπων από την Εκκλησία, κατά τη γνώμη σας;
Ως βασικά προβλήματα αναγνώρισαν
*      την αδιαφορία των νέων λόγω της αλλαγής του τρόπου ζωής,
*      το αναχρονιστικό πνεύμα της Εκκλησίας και τη μη συμπόρευσή της με τα νέα δεδομένα της εποχής,
*      την κακή εικόνα και εντύπωση που αφήνουν ορισμένοι ιερείς στην κοινωνία,
*      την μετατροπή των μυστηρίων σε κακού τύπου κοινωνικές τελετές.
 

Δευτέρα 20 Ιανουαρίου 2014

Η φθορά του Δασκάλου

Η φθορά του Δασκάλου

η φθορά του δασκάλουΕίναι χαρακτηριστική η παραπάνω εικόνα. Ο Δάσκαλος μετά τον «αγώνα». Μετά τον αγώνα που διεξάγεται καθημερινά στο στίβο της Παιδείας για μόρφωση, για ανάπτυξη δεξιοτήτων, για διάπλαση χαρακτήρα, για καλλιέργεια αξιών και ενσυναίσθησης, για συνεχή επιστημονική ενημέρωση, για συστηματική προετοιμασία, για πραγματοποίηση διδασκαλιών στη σχολική τάξη με καινοτόμες διδακτικές προσεγγίσεις των επιστημονικών εννοιών κτλ.. Με ποιο σκοπό; Για έναν και μόνο: οι μαθητές του να βγουν στην κοινωνία  χρήσιμοι άνθρωποι και ελεύθερα σκεπτόμενοι πολίτες.   
Αν λοιπόν ο άνθρωπος αυτός παλεύει καθημερινά για αυτούς τους στόχους, τότε είναι φυσιολογική η σωματική και ψυχική φθορά του. 
 Ας το δει λοιπόν η Επίσημη Πολιτεία και ας πράξει αναλόγως. Δεν ξεχνούμε ότι:
«Η καλύτερη οικονομική επένδυση ενός κράτους είναι η ΠΑΙΔΕΙΑ !!!». 
του  Ι. Καραντζή, επίκουρου καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών

Ησαύ και Ιακώβ.


web-theologos: Η κλίμαξ (σκάλα) του Ιακώβ

web-theologos: Η κλίμαξ (σκάλα) του Ιακώβ

Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2014

Η τεχνική κατασκευής των βυζαντινών ψηφιδωτών.



Η τεχνική κατασκευής των βυζαντινών ψηφιδωτών


Στους βυζαντινούς ναούς τα ψηφιδωτά καταλάμβαναν τα ανώτερα τμήματα των τοίχων καθώς και την οροφή, δηλαδή τους θόλους και τον τρούλο, ενώ οι χαμηλότερες επιφάνειες των τοίχων καλύπτονταν από μαρμάρινες πλάκες (ορθομαρμάρωση). Οι ψηφιδωτές παραστάσεις αποτελούν το αποτέλεσμα μακροχρόνιας και επίπονης εργασίας. Οι τεχνίτες έπρεπε να είναι οπλισμένοι με μεγάλη υπομονή, ώστε να αντεπεξέλθουν στο χρονοβόρο έργο της κατασκευής και ακολούθως της τοποθέτησης τεράστιων αριθμών μικρότατων ψηφίδων. Αυτές κατασκευάζονταν, για την ακρίβεια κόβονταν, από ποικίλα υλικά, συχνά ακριβά και σπάνια μάρμαρο και διάφορες άλλες πέτρες με έντονους χρωματισμούς, κεραμίδι και χρωματιστή υαλόμαζα. To γεγονός ότι τα βυζαντινά ψηφιδωτά ήταν μακριά από τα δάπεδα και έτσι δεν κινδύνευαν να φθαρούν από τα πόδια των πιστών, επέτρεψε την εκτεταμένη χρήση γυάλινων ψηφίδων, πράγμα που προσέδιδε αξιοθαύμαστο χρωματικό πλούτο και στιλπνότητα στη διακόσμηση. Βέβαια, όπως διαπιστώσαμε εξετάζοντας την εξαιρετική διακόσμηση του καθολικού της μονής Δαφνίου, η κατεξοχήν αιτία για τη μοναδική λαμπρότητα των βυζαντινών ψηφιδωτών είναι η χρήση χρυσών και αργυρών ψηφίδων. Αυτές οι ψηφίδες χρησιμοποιούνταν για να ποικίλουν πολυτελή ή ιδιαίτερα φωτισμένα ενδύματα, έπιπλα και κτήρια (χρυσοκοντηλιά), αλλά κυρίως για να γεμίσουν το βάθος διαφόρων παραστάσεων. To χρυσό βάθος προσδίδει υπερβατικό-εξωπραγματικό χαρακτήρα στις συνθέσεις και κάνει τις πρωταγωνιστικές μορφές να μοιάζουν άυλες. Οι χρυσές και οι αργυρές ψηφίδες κατασκευάζονταν ως εξής: πάνω σε στρώμα ειδικά επεξεργασμένου γυαλιού άπλωναν κόλλα και ακολούθως λεπτότατο φύλλο χρυσού ή ασημιού. Αυτό με τη σειρά του το κάλυπταν με λεπτό προστατευτικό στρώμα γυαλιού (εφυάλωση). Μετά την κατασκευή και την προσεκτική επιλογή των ψηφίδων, ακολουθούσε η προετοιμασία του τοίχου που θα φιλοξενούσε το ψηφιδωτό. Αρχικά γινόταν στεγανοποίηση με χρήση πίσσας ή ρητίνης, ώστε η πολυτελής παράσταση να προστατευτεί από την υγρασία που θα τραβούσε ο τοίχος. Προκειμένου να συνδεθεί στέρεα το υπόστρωμα των ψηφιδωτών με τον τοίχο, ιδίως σε περιπτώσεις θόλων, κάρφωναν ανά διαστήματα καρφιά με πλατύ κεφάλι, που εξείχαν από τον τοίχο και χώνονταν στο πρώτο στρώμα σοβά του υποστρώματος.

Ο άγιος Βάκχος από το καθολικό της μονής Δαφνίου.

Η παράσταση της Προδοσίας του Ιούδα στον εσωνάρθηκα του καθολικού της μονής.

Η μορφή του απόστολου Πέτρου από την παράσταση της Μεταμόρφωσης στο βορειοδυτικό ημιχώνιο του καθολικού της μονής.
Συνολικά περνούσαν την επιφάνεια του τοίχου με τρία επάλληλα στρώματα σοβά. To πρώτο ήταν αρκετά χονδρό, καθώς περιείχε ασβέστη, άμμο, θηραϊκή γη και τριμμένο κεραμίδι. To μείγμα αυτό, γνωστό ως υδραυλικό κονίαμα ή κουρασάνι, ήταν εξαιρετικής σκληρότητας και ιδιαίτερα ανθεκτικό στην υγρασία. Ακολουθούσε στρώμα λεπτότερου και καθαρότερου κονιάματος, όπου και γινόταν το προσχέδιο της παράστασης του ψηφιδωτού. Ενίοτε το προσχέδιο σε πολύ γενικές γραμμές γινόταν κατευθείαν στον γυμνό, ασοβάτιστο τοίχο, προκειμένου η διακόσμηση να οργανωθεί αποτελεσματικά σε σχέση με το επιθυμητό εικονογραφικό πρόγραμμα και την αρχιτεκτονική διάταξη των χώρων.
Μετά το δεύτερο στρώμα επιχρίσματος απλωνόταν ένα ακόμα λεπτότερο κονίαμα, πάνω στο οποίο οι υπομονετικοί τεχνίτες έμπηγαν τις ψηφίδες. To τμήμα αυτό της εργασίας ήταν ιδιαίτερα απαιτητικό, καθώς οι απειράριθμες ψηφίδες έπρεπε να τοποθετηθούν στον επιχρισμένο τοίχο με ανόμοια κλίση, ώστε να έχουν διαφορετική συμπεριφορά στο φως, πολλαπλασιάζοντας τη λάμψη της πολύχρωμης επιφάνειας. Ο λεπτότατος σοβάς απλωνόταν τμηματικά, σε επιφάνειες τόσο περιορισμένες, ώστε να επιτρέπουν στους ψηφοθέτες να προλαβαίνουν να δουλεύουν όσο το επίχρισμα ήταν αρκετά νωπό και οι ψηφίδες κολλούσαν καλά. Έτσι, κάθε μέρα εργασίας (μεροκάματο) ξεκινούσε με την επίστρωση του λεπτότερου σοβά στην επιφάνεια που υπολόγιζαν πως θα ολοκληρωνόταν μέχρι το τέλος της ημέρας. Στα σημεία όπου απαιτούνταν εξαιρετική προσήλωση και λεπτομέρεια, όπως τα κεφάλια των μορφών, χρησιμοποιούνταν η μέθοδος της έμμεσης ψηφοθέτησης: τα σχέδια δουλεύονταν σε οθόνια από λινό πανί που τοποθετούνταν στην κατάλληλη θέση του τοίχου.
Σε αντίθεση με τα αρχαιοελληνικά και ρωμαϊκά ψηφιδωτά, που λειαίνονταν εκτενώς μετά την τοποθέτηση της τελευταίας ψηφίδας, η επιφάνεια των βυζαντινών ψηφιδωτών παρέμενε εντελώς ακατέργαστη. Έτσι, η αντανακλαστικότητα των σε διαφορετικές κλίσεις τοποθετημένων ψηφίδων αυξανόταν ακόμα περισσότερο, προσδίδοντας επιπλέον φωτεινότητα στο τελικό αποτέλεσμα.
Πηγή



Άγιος Αθανάσιος.

Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας


Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας
  Ο  Μέγας Αθανάσιος
βίος και πολιτεία
Είναι κοινή διαπίστωση, μα και λυπηρά δυστυχώς, στις ημέρες μας αντιστραφήκανε οι όροι. Οι όροι της λογικής, της τάξεως και της ευπρέπειας. Τα κάτω, τα μικρά, τα ανάξια λόγου τα βάλαμε στα επάνω σκαλοπάτια της κλίμακος των αξιών και τα μεγάλα στα χαμηλά. Σεβόμαστε, αναγνωρίζουμε και ηρωποιούμε τους μικρούς, τους ανάξιους, αντί τους μεγάλους και τους άξιους. Τους μεγάλους ευεργέτες της ανθρωπότητας, τους κορυφαίους της επιστήμης, των τεχνών και των γραμμάτων, τους ήρωες της πίστεως και της πατρίδας τους περιφρονούμε, δεν τους αναγνωρίζουμε.
Είμαι βέβαιος ότι, οι περισσότεροι, της νέας γενιάς, γνωρίζουν πιο πολλά για τους διάφορους ηθοποιούς, τραγουδιστές, χορευτές, ποδοσφαιριστές, παρά για τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, για τον Θεμιστοκλή και τον Αλκιβιάδη, για τον Κολοκοτρώνη και τον Μακρυγιάννη και τους άλλους ήρωες της πατρίδας μας, που όμως ένεκα της θυσίας τους απολαμβάνουμε εμείς τώρα την ελευθερία μας.
Για τον άγιο Αθανάσιο που υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους αγωνιστές της πίστεώς μας, της Ορθοδόξου πίστεώς μας, πολύ λίγοι και λίγα γνωρίζουμε. Αλήθεια τι γνωρίζουμε για τη ζωή, τους αγώνες και τα βάσανα του; Και όμως, η ιστορία, τον θεωρεί, τον αναγνωρίζει ως τον ηρωικότερο των αγίων και των αγιώτερο των ηρώων.
Και επειδή ακριβώς υπάρχει αυτή η κατάσταση της ανατροπής των πάντων, στην κλίμακα των αξιών, επειδή τα αληθινά μεγάλα και τους πραγματικά μεγάλους τους βάζουμε στα κατώτερα σκαλοπάτια των αξιών και βάλαμε τα μικρά και τους μικρούς ψηλά και αγωνιζόμαστε, για τούτο, πιο πολύ να τα αποκτήσουμε και να τους μοιάσουμε, αυτούς τους αναξίους, για τούτο και εμείς, υπηρέτες του αγαθού, του ορθού και του λογικού, και σαν άνθρωποι του Θεού που θέλουμε την αλήθεια του Θεού, την τάξη και την ορθότητα και που έχουμε καθήκον και υποχρέωση να καθοδηγούμε τους ανθρώπους στα σωστά και τα πρέποντα, θα σας παρουσιάσω τη μεγάλη προσωπικότητα, που όχι μόνο υπήρξε ο ηρωικότερος των αγίων και ο αγιότερος των ηρώων, αλλά και ο πατέρας της Ορθοδοξίας. Και αυτός δεν είναι άλλος παρά ο άγιος Αθανάσιος, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας, αυτός που πήρε και τον τίτλο Μέγας.
Είναι πατέρας της Ορθοδοξίας, γιατί αυτός γέννησε με το μυαλό του, το φωτισμένο από το Θεό, όλα εκείνα, τους όρους και τα διδάγματα, που μας ξεκαθαρίσανε το έδαφος της πίστεως μας από τις διάφορες αιρετικές διδασκαλίες. Είναι αυτός που αγωνίστηκε όσο κανένας άλλος για να διαφυλάξει την Ορθοδοξίαν άσπιλον και αμόλυντο και να την έχουμε και μεις σήμερα καύχημα μας.
Ακόμη κάτι. Πήρε τον τίτλο Μέγας και για δύο λόγους και για τους αγώνες του, μα και για την πρακτική ζωή του, για την αγιότητα του. Δεν είναι το αξίωμα του μονάχα που του έδωσε τον τίτλο του μεγάλου, είναι και η αρετή του.
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος σε εγκωμιαστικόν του λόγο γι' αυτόν, τον ταυτίζει με την ιδίαν την αρετήν. Λέγει δε, « Αθανάσιον επαίνων αρετήν επαινέσομαι. Ταυτόν γαρ εκείνο τε ειπείν και επαινέσαι». (Επαινώντας τον Αθανάσιον θα επαινέσω την αρετήν. Γιατί Αθανάσιος και αρετή είναι το ίδιο πράγμα. Όταν αναφέρομαι εις αυτόν επαινώ την αρετήν). (Γρηγ. του Θεολόγου Λόγος Κ.Α.' Β.Ε.Π.Ε.Σ., τόμος 59, σελ. 148).
Λοιπόν, αγαπητοί μου, και εγώ για όλα αυτά, θα σας πω για τον βίον και την δράσιν του Αγ. Αθανασίου. Και θα δείτε πραγματικά ότι, τα όσα σας είπα είναι όχι μόνο αληθινά, μα και πόσον στερούνται, από την πραγματικότητα. Γιατί ο Αθανάσιος βρίσκεται πέραν πάσης περιγραφής.
Και ύστερα πάλι, που τώρα στους καιρούς μας, ιδιαίτερα οι αιρέσεις και οι αιρετικοί οργιάζουν κυριολεκτικά, πολύ θα διδαχθείτε, πολύ θα ωφεληθείτε από τη ζωή του, τους αγώνες και το παράδειγμα του Μ. Αθανασίου, που τον γιορτάζουμε στις 18 Ιανουαρίου μαζί με ένα άλλο εξέχοντα ιεράρχη τον Κύριλλο Αλεξανδρείας, που μακάρι να έχουμε τις ευχές και τις ευλογίες τους.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ
Τους γονείς του Μ. Αθανασίου ακριβώς δεν τους γνωρίζουμε. Δεν έχουμε πληροφορίες για αυτούς. Μα φαίνεται ότι ήσαν ευσεβείς άνθρωποι, γιατί την ευσέβεια διδάξανε στο παιδί τους. Από μικρό παιδί, τον ποτίσανε με τα νάματα τής χριστιανικής θρησκείας, από μικρό τον θρέψανε με το μάννα τής θεϊκής τροφής.
Και τούτο το καταλαβαίνουμε, γιατί βρίσκουμε τον Αθανάσιο από μικρό παιδί να ζει με τον Θεό, με τα του Θεού. Και έζησε όχι μονάχα έτσι αφηρημένα και γενικά τα του Θεού, μα έμπρακτα και εφηρμοσμένα και στην αρετή και στα μυστήρια τής Εκκλησίας μας. Δεν έπαιζε άλλα παιχνίδια, τα παιχνίδια του ήταν θρησκευτικά. Παίζανε με τα άλλα συνομήλικα παιδιά του, αναπαράσταση τής Θ. Λειτουργίας και των άλλων μυστηρίων της Εκκλησίας μας.
Μια φορά μάλιστα, κάποια μέρα, που οι χριστιανοί της Αλεξανδρείας, είχαν μεγάλη γιορτή εις μνήμην του επισκόπου Πέτρου, που μαρτύρησε κατά τον διωγμό του Μαξιμίνου, ο Αθανάσιος με άλλα παιδιά παίζανε στην ακροθαλασσιά διάφορα εκκλησιαστικά παιχνίδια. Εκεί κοντά βρισκόταν και το σπίτι του Πατριάρχου Αλεξάνδρου, Αλεξανδρείας. Ο Πατριάρχης εκείνη την ήμερα είχε καλέσει και μερικούς άλλους κληρικούς να φάνε μαζί του το μεσημέρι. Εκεί λοιπόν που τους περίμενε, κοιτάζει για μια στιγμή από το παράθυρο και βλέπει τα παιδιά να παίζουν ένα παιχνίδι. Του τράβηξε την προσοχή ιδιαίτερα τούτο το παιχνίδι. Παρατηρεί, ότι τα παιδιά έπαιρνε το κάθε ένα και ένα ρόλο, θα έλεγε κανείς, των αξιωματούχων της Εκκλησίας. Το ένα ήταν αναγνώστης, το άλλο διάκονος, άλλο ιερέας και το άλλο επίσκοπος.
Τον Αθανάσιο τον χειροτονήσανε Πατριάρχη και στο τέλος παρατηρεί με κατάπληξη, μα και με ιερή συγκίνηση, ότι βαφτίζανε ένα παιδάκι. Η έκπληξη και η χαρά του Πατριάρχη ήταν απερίγραπτη. Τα παιδιά κάνανε τη βάπτιση ακριβώς κατά την τάξιν της Εκκλησίας. Όλα τα παιδιά βοηθήσανε, προΐστατο δε ο Αθανάσιος.
Αυτός καθοδηγούσε όλα τα άλλα τα παιδάκια πώς και τι να κάνουν. Κατασυγκινημένος ο Πατριάρχης Αλέξανδρος, κάλεσε τα παιδάκια και ήλθανε κοντά του. Τα αγκάλιασε, τα ασπάσθηκε, τα ευλόγησε, τους έδωσε τις ευχές του. Η παράδοση λέγει ότι ύστερα, όταν ο Πατριάρχης έμαθε, ότι το παιδάκι που βαπτίσανε, ο Αθανάσιος και οι περί αυτόν, ήταν αβάπτιστο πραγματικά, ανεγνώρισε την βάπτιση που έκανε ο Αθανάσιος και τα άλλα παιδιά. Απλώς όμως συμπλήρωσε ο ίδιος, με το μυστήριο του Χρίσματος που γίνεται πάντα μετά το βάπτισμα. Εν πάση περίπτωση ο Πατριάρχης, φωτισμένος και από τον Θεό, πρόσεξε ιδιαίτερα τον Αθανάσιο. Κάλεσε τους γονείς του, τους παίνεψε για το παιδί τους και για την ανατροφή που του δώσανε και τους συμβούλεψε για το πως να το καθοδηγήσουν στον δρόμο του Θεού, πως να διαφυλαχθεί ανέγκιχτο από τις παγίδες του σατανά, πως να διατηρηθεί αγνό και αμόλυντο από την απατηλή και προκλητική γλυκύτητα της αμαρτίας. Τους είπε ακόμη, ότι έπρεπε να μορφώσουν τον Αθανάσιο, να μάθει γράμματα, και πιο πολύ εκείνα, που είναι αναγκαία και απαραίτητα για να γνωρίσει πιο καλά τον Θεό και τα του Θεού. Και έτσι να εφαρμόζει το άγιο θέλημα Του και να ζήσει πιο ενάρετα και πιο άγια.
Ο Πατριάρχης διείδε στη ψυχή, στην παιδική ψυχή του Αθανασίου, ότι αυτός προωριζότανε να γίνει μεγάλος μεγάλος. Μεγάλος για τη δόξα του Χριστού, για την πίστη των Χριστιανών. Για τούτο, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τον Αθανάσιο. Τον παρακολουθούσε στο μεγάλωμα και στην ανάπτυξή του. Είπε μάλιστα στους γονείς του, σαν γίνει δεκαοκτώ χρονών, να τον φέρουνε κοντά του. Και έτσι έγινε.
Για την μόρφωση που πήρε ο άγιος δεν γνωρίζουμε και πάλι πολλά πράγματα. Τότε στην Αλεξάνδρεια υπήρχαν φημισμένες σχολές ανωτέρας μορφώσεως και ξακουστοί διδάσκαλοι. Ο Αθανάσιος, σίγουρα, θα παρακολούθησε τέτοιες σχολές, θα πήρε τέτοια μαθήματα, όχι όμως πολλά. Δεν ενέσκυψε στη βαθειά φιλολογία, φιλοσοφία, νομική κτλ. σαν τον Άγιο Βασίλειο ή τον Γρηγόριο τον Θεολόγο. Ο Θεός όμως τον φώτισε και σπούδασε, μελέτησε όλα εκείνα που του ήσαν ύστερα απαραίτητα και αναγκαία για το μεγάλο του έργο. Για την υποστήριξη και σταθεροποίηση της Ορθοδοξίας. Λέγει ο άγιος Γρηγόριος στο εγκώμιο του, που σας ανέφερα και προηγουμένως, ότι «ολίγα των εγκυκλίων εφιλοσόφησεν του μη δοκείν πάντα πάσι των τοιούτων των απείρως έχειν» (Φιλοσόφησε λίγο από τα εγκυκλοπαιδικά και τούτο για να μη φαίνεται σ' αυτά ότι δεν έχει καμμίαν πείραν, καμμίαν γνώσιν) (ΡG 35 1088 Β).
Εκεί πού ενέσκυψε πιό πλατειά και πιό βαθειά ήταν στην Αγ. Γραφή, την Π. και Κ. Διαθήκην. Αυτήν την έμαθε απ' έξω. Και για τούτο συνδιάζοντας την των δύο ειδών μόρφωσιν διέπρεψε στην όλη ενάρετον ζωήν του, όπως επίσης και στους αγώνες του, υπέρ της Ορθοδόξου πίστεως. Με τα παρακάτω πάλι λόγια, ο άγιος Γρηγόριος τον χαρακτηρίζει «όρον μεν επισκοπής είναι τον εκείνου βίον και τρόπον, νόμον δε Ορθοδοξίας τα εκείνου δόγματα» (Ο βίος του ήτανε όρος, δόγμα και τρόπος, παράδειγμα για την επισκοπική ζωή κάθε ιεράρχου και νόμος οι εντολές και οι αποφάσεις του) (ΡG 103 420 Β). Λοιπόν, ο Αθανάσιος πατέρας της Ορθοδοξίας, στύλος της Ορθοδοξίας. Παράδειγμα προς μίμησιν, από κάθε ορθόδοξον χριστιανόν, μα προ πάντων, κάθε κληρικού και μάλιστα αυτού που κατέχει τον ανώτατον βαθμόν του Επισκόπου, πρότυπον ή μάλλον «τύπον Χριστού», όπως θέλει κάθε επίσκοπον και ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος.

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ
Όταν έγινε δεκαοκτώ χρονών οι γονείς τον Αθανασίου τον πήγανε στον Πατριάρχη, όπως εκείνος τους είχε ζητήσει, τότε που τους κάλεσε και τους μίλησε για τον Αθανάσιο, τότε που ήτανε παιδί και που με τα άλλα παιδιά κάνανε εκείνη τη βάπτιση.
Ο Πατριάρχης ήτανε ένας πολύ καλός και άγιος ποιμενάρχης. Είχε πολλές καλωσύνες και αρετές. Ήτανε «φιλόθεος, φιλάνθρωπος, φιλόπτωχος, καταδεκτικός, πράος, επιεικής», μα και αυστηρός στην αλήθεια και την αγιότητα. Ήτανε ένας άγιος.
Βρήκε λοιπόν εκεί και καλό παράδειγμα ο Αθανάσιος. Ακόμη, εκεί στο Πατριαρχείο έβλεπε να περνάνε λαϊκοί, κληρικοί και επίσκοποι επίσης, που πολλοί φέρανε στο σώμα τους, τα στίγματα των παθημάτων του Χριστού, από τα μαρτύρια και τα βασανιστήρια που υφίσταντο κατά τους διωγμούς. Είδε άλλους να κουτσαίνουν, άλλους να μην βλέπουνε, άλλους να τους λείπει ένα χέρι, ένα αυτί ή και τα δύο, ή γενικά κάτι από τα μέλη του σώματος τους. Ναι, πολλοί ήσαν οι ακρωτηριασμένοι, οι άρρωστοι, οι ταλαιπωρημένοι από τις φυλακίσεις, τα φρικτά βασανιστήρια, από τις κακουχίες γενικά, που υπέστησαν για την χάριν και την δόξαν του Χριστού μας. Με ένα λόγο ο Αθανάσιος μπορούσε να δει και να διδαχθεί τα μέγιστα, από το παράδειγμα των αγωνιστών και των ηρώων της πίστεως μας. Και πραγματικά αυτοί, όχι μονάχα του εμπνεύσανε την αγωνιστικότητα και το ηρωικό φρόνημα στην ψυχήν, μα και του την γεμίσανε, του την πληρώσανε μέχρις επάνω. Και έτσι, όπως είπαμε και πιο πάνω, ξεπέρασε όλους τους άλλους και ανεδείχθει «ο ηρωικότερος των αγίων και ο αγιότερος των ηρώων». Τον βοήθησε τα μέγιστα και ο Πατριάρχης. Και με τις συμβουλές και με το παράδειγμα του.

Λίγο αργότερα ο Αθανάσιος, έτσι νεαρός στην ηλικία, επισκέφθηκε και ήλθε σε στενή επαφή με τους μοναχούς της ερήμου της Αιγύπτου. Τότε η διψώσα έρημος εποτίζετο, τότε η άγονος έρημος εκαρποφορούσε. Την ποτίζανε οι μοναχοί με τα δάκρυα της μετανοίας τους, οι ίδιοι την καρποφορούσανε με τους αγώνες και τις αγωνίες τους, με την εις την βάθος καλλιέργειαν της ψυχής τους. Ναι, οι μοναχοί τότε φθάσανε σε ύψη αρετής, σε σφαίρες αγιότητος, θαυματουργούσανε, επιτελούντες θαύματα μεγάλα και εξαίσια.
Όλα τα είδε, τα άκουσε, τα έζησε ο Αθανάσιος. Συνεδέθη με μεγάλους ασκητές της ερήμου, με τον καθηγητή της ερήμου τον άγιο Αντώνιο. Και από αυτούς πήρε ιδιαίτερα μαθήματα. Μαθήματα αγωνιστικότητας, μαθήματα νηστείας, αγρυπνίας, προσευχής, μαθήματα αρετής και αγιότητας. Και για τούτο αργότερα δεν υστέρησε καθόλου από αυτούς. Αντίθετα και πολλούς τους ξεπέρασε. Και για τούτο υπήρξε Μέγας. Σε όλα Μέγας.

Η ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ ΤΟΥ
Πατριάρχης, βλέποντας όλα αυτά τα προσόντα και τα χαρίσματα, μα και τις αρετές του Αθανασίου, τον έκρινε άξιο για κληρικό. Και το έτος 312 τον χειροτόνησε αναγνώστη και τον προσέλαβε για γραμματέα του. Ύστερα από επτά χρόνια τον χειροτόνησε διάκονό του.
Και ενώ ήτανε διάκονος ο Αθανάσιος είχε καταστεί σύμβουλος του Πατριάρχου Αλεξάνδρου. Ο Πατριάρχης τον πήρε μαζί του στη Νίκαια και έλαβε μέρος στην πρώτη Οικουμενική Σύνοδο, που έγινε το 325 μ.Χ. Εδώ ο Αθανάσιος θριάμβευσε, ανεδείχθει ανώτερος όχι μονάχα του πατριάρχου του, μα και όλων των άλλων που λάβανε μέρος στην μεγάλη αυτήν Σύνοδον. Για την δράσιν του, για την δραστηριότητά του και για τις ιδέες του στη Σύνοδο αυτή, θα τα πούμε πιο κάτω.
Ο Αθανάσιος τούτα τα χρόνια εξέδωσε και τα πρώτα συγγράματά του, «Λόγος κατά Ελλήνων» και «Περί ενανθρωπήσεως του Λόγου». Με το πρώτο έδωσε απάντηση στους ειδωλολάτρες που υποστήριζαν την πολυθεΐαν. Τους απέδειξε με τούτη τη μελέτη του, ότι ένας είναι ο Θεός. Συγκεκριμένα εκείνοι υποστήριζαν ότι υπάρχει και θεός του κακού. Μα ο Αθανάσιος τους απέδειξε, ότι ένας και μοναδικός είναι ο Θεός. Το κακό υπάρχει ανεξάρτητα από τον Θεό. Γιατί, τι Θεός θα ήταν, αν αυτός ο Θεός θέλησε και έφτιαξε το κακό; Σίγουρα, Θεός δεν θα μπορούσε να είναι. Δαίμονας ναι, όχι όμως Θεός, Θεός αγαθός αληθινός. Έτσι όπως το λέγει και η Αγ. Γραφή, «Κύριος ο Θεός ένας είναι».

ΑΡΕΙΟΣ ΚΑΙ Α' ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ
Μα σαν άρχισε ο Αθανάσιος και συνεχιζόταν ο πόλεμος κατά της ειδωλολατρείας, ξέσπασε στους κόλπους της Εκκλησίας ένα μεγάλο κακό.
Ο Άρειος που καταγώτανε από τή Λιβύη και πού χειροτονήθηκε στην Αλεξάνδρεια σαν ιερέας και αργότερα πήρε και το οφφίκιο του πρωθιερέα, θέλησε να ανατρέψει την τάξη της Εκκλησίας που είχε και πίστευε μέχρι τότε. Με την ύπουλη και κατά τα άλλα γλυκειά του διδασκαλία, θέλησε να νοθέψει την πίστη μας, να καταστρέψει την Ορθοδοξία μας. Αφού άφησε και μπήκε μέσα του ο σατανάς, αυτός του υπέβαλλε ιδέες λανθασμένες και αμαρτωλές για τον Χριστό μας. Τον πήρε ο εγωισμός, ότι αυτός τα ήξερε όλα καλύτερα, και από τους πατριάρχας και από τους μάρτυρας και ομολογητάς της Εκκλησίας μας. Ακόμη και από τους οσίους και ασκητές της ερήμου, που με την αγιασμένη τους ζωή θαυματουργούσανε κιόλας. Παραδεχόταν και δίδασκε πράγματα αιρετικά, βλάσφημα για τον Χριστό μας. Ισχυριζόταν ότι ο Χριστός δεν ήταν Θεός, αλλά το πρώτον κτίσμα, δημιούργημα του Θεού. Ότι δεν είναι ίσιος με τον Θεό Πατέρα, μα είναι δεύτερο και κατώτερο δημιούργημα του, πλάσμα του Θεού. Και μάλιστα έλεγε «ην ποτέ ότε ουκ ην». Ήταν κάποτε, υπήρξε καιρός προηγουμένως που δεν ήταν ο Χριστός. Το δεύτερο πρόσωπο της Αγ. Τριάδος δεν ήταν, δεν υπήρχε.

Με την ύπουλη, είπαμε, αυτή του διδασκαλία και με την γλαφυρότητα της γλώσσας του, μα και με κάποια ποιήματα του, δίδασκε την λανθασμένη αυτή διδασκαλία του. Και επειδή φαινόταν εξωτερικά πως ήταν και ευσεβής, τον ακολούθησαν πολλοί άνθρωποι. Άνθρωποι που δεν γνώριζαν την αλήθεια και την ορθότητα της πίστεώς μας.
Ανάμεσα σ' αυτούς και 700 νεαρές παρθένες και μερικοί κληρικοί που είχαν μεγάλη θέση και φαινόντουσαν σοβαροί και μυαλωμένοι. Έτσι άρχισε το κακό. Ο Πατριάρχης έβλεπε την ανάπτυξή του και ανησυχούσε. Για τούτο και ευθύς αμέσως παίρνει μέτρα για την καταστολή του.
Τώρα, γιατί ήταν τόσο μεγάλο κακό τούτα που δίδασκε ο Άρειος, θα σας εξηγήσω ευθύς αμέσως. Πρέπει να το ξέρετε, γιατί στους σημερινούς καιρούς μας πάλι εξουσιάζει ο σατανάς, υπάρχουν και διδάσκονται πολλές τέτοιες αιρέσεις. Και μάλιστα η παναίρεσις του χιλιασμού.
Λοιπόν αγαπητοί μου, σας λέγω πρώτα για την κάθε αίρεση. Ο Χριστός μας είπε: «Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή». (Εγώ είμαι ο σωστός ο δρόμος, εγώ είμαι η αληθινή Αλήθεια, εγώ είμαι η πραγματική ζωή). (Ιωάν. ιδ' 6) Είναι λοιπόν η αλήθεια ο Χριστός.
Ο Ίδιος πάλι είπε ότι θα Ιδρύσει την Εκκλησία του. Και ο απ. Παύλος δήλωσε ότι η Εκκλησία είναι «στύλος και εδραίωμα της Αληθείας». (Η Εκκλησία είναι το στήριγμα πού κρατά και σταθεροποιεί την Αλήθεια). (Α' Τιμ. γ' 15)
       Λοιπόν οι αιρετικοί, ναι όλοι οι αιρετικοί, είναι έξω της Εκκλησίας. Και εφ' όσον είναι έξω της Εκκλησίας είναι έξω της Αλήθειας. Άρα δεν κατέχουν ασινή και αλώβητον ανόθευτον την Αλήθειαν.
Ναι, νοθέψανε την Αλήθεια. Σμίξανε Χριστόν και σατανά. Αλήθεια και ψέμα.
Θα πει κάποιος μπορεί να είναι λίγο το ψέμα, μικρό το λάθος. Αγαπητοί μου, λίγο ή πολύ το ψέμα είναι του σατανά. Και πίστη στον σατανά λίγη ή πολλή δεν επιτρέπεται. Ο Χριστός θέλει όλη την πίστη μας θερμουργόν και ζέουσαν. Δεν δέχεται με κανένα τρόπο να ενωθεί με τον σατανά.
Πιο απλά. Λίγο πετρέλαιο στο προζύμη βρωμίζει όλο το ζυμάρι, καταστρέφει όλα τα ψωμιά. Λίγο δηλητήριο στην κατσαρόλα, δηλητηριάζει όλο το φαγητό. Και σας λέγω και σας το τονίζω, άλλωστε καμμιά αίρεση είναι με λίγο ψέμα, αλλά με πολύ όλες, άρα δηλητηριάζει τις σχέσεις μας με το Θεό, με την αλήθεια, δηλαδή με τον Χριστό. Αποκοπτώμαστε από Αυτόν, άρα χανώμαστε. Δεν υπάρχει σωτηρία εφ' όσον είμαστε αιρετικοί. Γιατί; Διότι:
1). Αν ο Χριστός δεν ήταν Θεός δεν θα υπήρχε σωτηρία του ανθρώπου, όλων των ανθρώπων. Ήταν και είναι τόσες πολλές και μεγάλες οι αμαρτίες που κανένας άνθρωπος, ή άγγελος ακόμη, δεν μπορούσε να σηκώσει το βάρος και το φορτίο τους.
2). Ακόμη, ο σατανάς ήταν και είναι πολύ δυνατός. Και μάλιστα μετά την πτώση των πρωτοπλάστων, η δύναμη του εξιψώθηκε με την αδυναμία που ήλθε στους ανθρώπους. Ποιος λοιπόν, άνθρωπος η άγγελος θα νικούσε τον σατανά; Κανένας. Μόνο ο Θεός θα το μπορούσε τούτο. Χρειαζόταν λοιπόν για την σωτηρία μας ο Θεός. Ένας Θεός. Μα πολλοί Θεοί δεν υπάρχουν. Και για τούτο το δεύτερο πρόσωπο της Αγ. Τριάδος ο Ιησούς, Θεός αληθινός, εκ Θεού αληθινού σαρκώθηκε, έγινε άνθρωπος καθ' όλα όμοιος σαν και μας, εκτός αμαρτίας, και έσωσε τον άνθρωπο, το ανθρώπινο γένος. Δηλαδή αυτός που ήλθε, ο Ιησούς Χριστός, ήταν έτσι. Έτσι έπρεπε να ήταν. Θεός και άνθρωπος μαζί, Θεάνθρωπος. Διαφορετικά σωτηρία δεν υπήρχε. Δηλαδή, έτσι νικήθηκε ο σατανάς και οι δυνάμεις του.
3). Με το τίμιο και άπειρο σε αξία αίμα του Κυρίου μας πληρώθηκε και το λύτρο, το τίμημα για να αποκτήσει ο άνθρωπος την ελευθερία του, από την εξουσία του διαβόλου, από τα δεσμά της αμαρτίας.
Να λοιπόν, αγαπητοί μου, γιατί ο Λυτρωτής έπρεπε να είναι Θεός και άνθρωπος μαζί. Να γιατί, ή διδασκαλία του Αρείου ήταν λανθασμένη. Και σαν λανθασμένη, σαν ψεύτικη, δεν θα μπορούσε να σώσει τον άνθρωπο. Όμως ο αρχηγός της Άρειος και οι ομόφρονές του επέμεναν στην πλάνη τους και παράσυραν και πολλούς άλλους. Μεγάλο λοιπόν κακό ξέσπασε, μεγάλη σύγχυσις δημιουργήθηκε, μεγάλος σκανδαλισμός επεκράτησε. Η ειρήνη διώχθηκε και από την Εκκλησία και από την πολιτεία.
Ο πατριάρχης Αλέξανδρος, δεν χάνει καιρό. Λαμβάνει τα ενδεδειγμένα μέτρα. Καλεί όλους τους επισκόπους της Αλεξάνδρειας και της Μαρεώτιδος και τους δίνει να υπογράψουν επιστολή με την οποία ο πατριάρχης καλούσε τον Άρειο και τους ομόφρονές του να μετανοήσουν και να αποκηρύξουν την αίρεση τους.
Εν τω μεταξύ, κάλεσε Σύνοδο των επισκόπων της δικαιοδοσίας του, το 321 μ.Χ. Στη Σύνοδο έρχονται 100 περίπου επίσκοποι. Αφού μελέτησαν το θέμα, αναθεμάτισαν τον Άρειο, την αίρεση του και τους οπαδούς της.
Ο Άρειος έπειτα φεύγει για την Παλαιστίνη και εκεί συνεχίζει το ανόσιο έργο του.
Ο Αθανάσιος κοντά στον επίσκοπο του είναι όχι μονάχα το δεξί του χέρι, μα ακόμη και περισσότερο. Αυτός πιο πολύ σκέπτεται, μελετά και εργάζεται για το σταμάτημα του μεγάλου αυτού κακού.
Εν τω μεταξύ, είπαμε και προηγουμένως, επέρχεται σύγχυσις, ταραχή και τα πνεύματα όλο και εξάπτονται πιο πολύ. Ο Μ. Κωνσταντίνος που αντελήφθη ότι, αν άφηνε έτσι τα πράγματα μόνα τους σύντομα θα ξέσπαγε θύελλα, ανέλαβε πρωτοβουλίες. Συνεκάλεσε στη Νίκαια της Βυθηνίας Σύνοδο. Ήταν ή Α' Οικουμενική Σύνοδος.
Σε αυτήν πήραν μέρος έξοχοι ιεράρχες και μεγάλοι άγιοι της Εκκλησίας μας. Όπως ο άγιος Νικόλαος, επίσκοπος Μύρων της Λυκίας, ο όσιος Κορδούης, ο άγιος Σπυρίδωνας, Τριμυθούντος της Κύπρου, ο όσιος Πανφούτιος, ο Μάρκελλος Αγγύρας κ.ά. Ανάμεσα στους παρευρισκομένους ήταν και μάρτυρες και ομολογητές της Εκκλησίας μας. Όπως και πιο μπροστά είπαμε, πολλοί φέρνανε και τα σημάδια του μαρτυρίου πάνω τους.
Αυτή η Α' Οικουμενική Σύνοδος, είπαμε, έλαβε χώραν τον Ιούλιον του 325 μ.Χ. Μαζεύτηκαν περί τους 318 θεοφόροι Πατέρες. Στην πρώτη συνεδρίαση τους πήρε μέρος και ο αυτοκράτορας Μ. Κωνσταντίνος. Με το χαιρετισμό του εξέφρασε και την ευχή του για ειρήνευση της Εκκλησίας.
Άρχισε η συζήτηση. Αναπτύχθηκε γιατί είναι αίρεση η διδασκαλία του Αρείου. Ύστερα κλήθηκε ο Άρειος να απαντήσει. Μα στα ερωτήματα που του τέθηκαν, εκείνος δεν απάντησε. Απλώς ξαναεπανέλαβε την αίρεση του. Ενώ δε, έλεγε τις βλάσφημες δοξασίες του, πολλοί άγιοι πατέρες τόσο στεναχωρήθηκαν που έκλεισαν τα αυτιά τους για να μην τον ακούνε. Λέγεται ότι ο άγιος Νικόλαος, τόσο στεναχωρήθηκε πού σηκώθηκε από τη θέση του και ράπισε τον Άρειο. Μίλησαν πολλοί και διάφοροι άγιοι πατέρες. Ο άγιος Σπυρίδωνας έκανε και το θαύμα του. Πήρε ένα κεραμίδι και στάθηκε στο μέσον. Το κράτησε στη χούφτα του, το ψήλωσε λιγάκι για να το βλέπουν όλοι και είπε: «Εις το όνομα του Πατρός» και βλέπουν όλοι ότι φωτιά έφυγε τότε από το κεραμίδι προς τα πάνω. Ύστερα συνέχισε: «Και του Υιού» και ευθύς νερό έτρεξε στη γη. Και μετά είπε: «Και του Αγίου Πνεύματος» και είδαν όλοι ότι στο χέρι του έμεινε χώμα. Και έτσι με το θαύμα αυτό κατη-σχύνθησαν οι αιρετικοί. Απεδείχθη το δόγμα τής Αγίας Τριάδος.
Στο τέλος, καταδικάστηκε ο Άρειος με την αίρεση του και τους οπαδούς του. Τα ονόματα τους διαγράφτηκαν από τα δίπτυχα τής Εκκλησίας. Ψηφίστηκαν τότε και τα επτά άρθρα του συμβόλου τής πίστεως. Ακόμη, δογμάτισε η Σύνοδος ότι, ο Χριστός είναι Θεός αληθινός εκ Θεού αληθινού, ομοούσιος με τον Πατέρα. Στη Σύνοδο ανεδείχθη, θριάμβευσε ο τότε διάκονος Αθανάσιος. Αυτός με τις σκέψεις του, με τα δυνατά του λόγια, με τα ακαταμάχητα επιχειρήματα του κατετρόπωσε τον Άρειο και τους οπαδούς του. Έκανε τους ορθόδοξους να κατανοήσουν καλύτερα και πιο ξεκάθαρα τις αλήθειες τής πίστεως μας και να αποφανθούν ότι ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός ήταν όχι μονάχα άνθρωπος, αλλά και Θεός μαζί. Θεάνθρωπος.
Ο Άρειος, μετά την καταδίκη του, ανεχώρησε στα μέρη της Παλαιστίνης όπου είχε ισχυρούς προστάτες. Πρώτος και καλύτερος ο Ευσέβιος Νικομήδειας πού μάλιστα συνδεόταν και με τον αυτοκράτορα.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ
Ο Αλέξανδρος και ο Αθανάσιος γύρισαν ύστερα στην Αλεξάνδρεια και εργάζονται. Εργάζονται πυρετωδώς και ακούραστα για το ποίμνιον. Ο Αθανάσιος και εδώ αναδεικνύεται κορυφαίος. Ο Πατριάρχης τον αναγνωρίζει και πιο πολύ τον αγαπά. Μα περισσότερο ο Διάκονος Αθανάσιος κερδίζει την εκτίμηση και την αγάπη του λαού του Θεού. Κλήρος και λαός τον σέβεται και τον εκτιμά.
Εκτός της ορθοδόξου διδασκαλίας του, ο Αθανάσιος είχε την αληθινή ορθόδοξο ζωή. Είχε αγιότητα βίου. Δεν φάνηκε σκληρός απέναντι του Αρείου. Αυστηρός υπήρξε απέναντι στη διδασκαλία του Αιρεσιάρχη.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ - ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Τον επόμενο χρόνο, τον Φεβρουάριο του 326, ο Πατριάρχης Αλέξανδρος αρρωστά. Είναι και ηλικιωμένος. Κατάλαβε ότι θα φύγει από τον κόσμο αυτό. Ο Αθανάσιος απομακρύνεται από  τον Πατριάρχη. Δεν θέλει να ανακατευθεί στη διαδοχή. Μα ο πατριάρχης καταλαβαίνει γιατί έφυγε ο Αθανάσιος και του διαμηνύει: «Αθανάσιε νομίζεις ότι θα ξεφύγεις από του να γίνεις Πατριάρχης. Όμως δεν θα μπορέσεις».
Ο Πατριάρχης πέθανε στα τέλη του μηνός. Και ζητάνε τώρα πατριάρχη. Οι επίσκοποι συνέρχονται, συσκέπτονται και συζητούν. Μα δεν καταλήγουν σε απόφαση. Η απόφαση όμως του λαού είναι εκπεφρασμένη. Μόνος υποψήφιος, μόνος εκλεγμένος είναι ο Αθανάσιος. Με χίλιες δυό εκδηλώσεις εκφράζει ο λαός την αγάπη του και την απόφαση του για τον Αθανάσιο. Αυτός να γίνει πατριάρχης.
Έτσι και γίνεται. Χειροτονείται πατριάρχης. Λέγει δια την εκλογή του Αθανασίου ο Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος: «ούτω μεν και δια ταύτα ψηφώ του λαού παντός ου κατά τον ύστερον νικήσαντα πονηρόν τύπον ουδέ φονικώς τε και τυραννικώς, άλλ' άποστολικώς τε και πνευματικώς επί τον Μάρκου θρόνον ανάγεται». (Έτσι λοιπόν και δι' όλα αυτά, με ψήφον όλου του λαού, όχι κατά τον μετέπειτα πονηρόν τρόπον, ούτε με φόνους και τυρρανικόν τρόπον, αλλά με αποστολικόν και πνευματικόν τρόπον αναβιβάζεται στον θρόνον του Αγ. Μάρκου). Β.Ε.Π.Ε.Σ. τόμος 59 σελ. 151).

ΕΡΓΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΑΓΑΠΗ ΠΕΡΙΣΣΗ, ΜΕ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΦΘΑΣΤΗ
Τώρα γίνεται πιο αυστηρός στη πνευματικήν ζωήν του, στα όσα αφορούν τον ίδιον. Τώρα γίνεται περισσότερο χειροπιαστή η αγάπη του για το ποίμνιό του και πιο πυρακτωμένη για τον Θεόν. Όλους τους αγκαλιάζει, όλους τους εξυπηρετεί. Και όλοι μαζί προχωρούνε στην κατά Χριστόν ζωή, στα χριστιανικά βιώματα. Αγωνίζεται, ακόμη πιο πολύ τώρα, για την Ορθοδοξία. Και γίνεται για όλους θυσία, ολοκαύτωμα για το Θεό και για τα πνευματικά παιδιά του. Είναι ο βοηθός, ο υπερασπιστής, ο προστάτης και ο καθοδηγητής.

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΑΣΑΝΑ ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Μα είναι και ο σατανάς, ο φθονερός κακούργος, που τώρα με την ήττα του αγρίεψε ακόμη πιο πολύ. Βρυχάται πιο δυνατά και απαίσια, επιτίθεται με μεγαλύτερο πάθος και ορμή κατά του Αθανασίου που είναι ο πρωταίτιος της ήττας και της καταισχύνης του. Που επεκράτησε η Ορθοδοξία και όχι ο Άρειος.
Και αρχίζουν οι συκοφαντίες για τον Αθανάσιο. Προσέ­ξατε παρακαλώ, και αληθινά θα φρίξετε για τη μανία και για τα ψεύδη του σατανά και των οπαδών του αιρετικών.
Είπαμε ότι ο Ευσέβιος Νικομήδειας ήτανε φίλος του Αρείου και εχθρός του Αθανασίου. Ακόμη φίλος του αυτοκράτορα. Ετοίμασαν λοιπόν τις κατηγορίες τους κατά του Αθανασίου.
Τον κατηγόρησαν ότι «ανάξια και παράνομα», κατέλαβε το θρόνο του Πατριάρχη, ότι δήθεν φορολογεί τους κληρικούς, ότι είναι εχθρός του βασιλέως, ότι είναι φιλοχρήματος και ά­δικος. (Αρχιμ. Χαρ. Βασιλόπουλου, Βίοι Αγίων, ο Μέγας Αθα­νάσιος, Αθήναι 1988, σελ. 22).
Βρήκανε όργανα για να μεταφέρουν και να διαδόσουν τις κατηγορίες από την Αλεξάνδρεια. Μάλιστα τους τις δώσανε γραπτές.

ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ - ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΕΣ
Τις πήρε κάποιος ψευδοϊερέας που ονομαζόταν Ισχύρας. Είπα ψευδοϊερέας γιατί στην πραγματικότητα δεν χειροτονήθηκε από κανένα επίσκοπο. Αυτοχειροτονήθηκε. Παρουσιάσθηκε σαν ιερέας. Πήγε λοιπόν ο Ισχύρας στη Νικομήδεια. Ο Αθανάσιος όμως έστειλε ένα δικό του ιερέα, τον Μακάριο, να πάει εκεί και να διαπίστωση αν χειροτονήθηκε πραγματικά ο Ισχύρας. Ο Μακάριος διεπίστωσε ότι, καθόλου δεν ήταν χειροτονημένος ο Ισχύρας.
Αυτός λοιπόν ο ψευδοϊερέας διέδωσε την συκοφαντία, κοντά στα άλλα, ότι ο Μακάριος, ο φίλος του Αθανασίου του άρπαξε την Θ. Κοινωνία, από το χέρι, την έρριψε κάτω στο πάτωμα και την ποδοπάτησε. Αυτές οι συκοφαντίες φθάσανε και στον Ευσέβειο. Και ο Ευσέβειος τις μετέφερε στον Αυτοκράτορα. Και ζήτησε μάλιστα την απομάκρυνση του Πατριάρχη από τον θρόνο του.
Ο Αυτοκράτορας, μία μέρα τυχαία, συνάντησε τον Πατριάρχη που και αυτός είχε έλθει εδώ για να πάρει μέρος σε μια σύνοδο και να ακούσει και τις συκοφαντίες πού εξετοξεύοντο εναντίον του. Ο Πατριάρχης είπε στον Αυτοκράτορα, ότι όλες οι κατηγορίες είναι ψεύτικες και του εξήγησε και ποιος ήταν ο Ισχύρας. Ο Αυτοκράτορας κατάλαβε και έστειλε πίσω τον Αθανάσιο στην Αλεξάνδρεια με συνοδευτική επιστολή του.
Στη σύνοδο πού έγινε ο Μακάριος μεταφέρθηκε σιδηροδέσμιος. Μα όμως ξεσκέπασε τον ψευδοϊερέα. Κανένας δεν απάντησε στο ερώτημα του Μακαρίου, ποιος χειροτόνησε τον Ισχύρα. Ο Μακάριος αθωώθηκε και ελευθερώθηκε.
Ο σατανάς όμως μπορεί να ησυχάσει; Όχι. Και οι οπαδοί του το ίδιο.
Νέα συκοφαντία χαλκεύεται κατά του Αθανασίου. Λέγουν τώρα οι συκοφαντίες και διαδίδουν, ότι ο Άγιος έκοψε το χέρι κάποιου Αρσενίου και με αυτό έκαμνε μάγια. Ο Αρσένιος ήταν ένας αναγνώστης, πού θέλησε να ανέβει στα εκκλησιαστικά αξιώματα.
Προηγούμενα όμως διέπραξε μια αισχρότητα και εξαφανίστηκε. Ήταν φυγόδικος. Οι του Αρείου νομίζοντες ότι δεν θα ξαναεμφανισθεί ο Αρσένιος εκμεταλλεύτηκαν την περίπτωση. Λοιπόν, κατηγόρησαν τον πατριάρχη Αθανάσιο και ζητούσαν και την καταδίκη του. Στο τέλος έφτιαξαν και μια θήκη και έβαλαν μέσα ένα χέρι και το παρουσίαζαν για να αποδείξουν την κατηγορία τους.
Έγινε πάλι σύγχυση. Η συκοφαντία έφθασε και στον Αυτοκράτορα. Και ο Αυτοκράτορας ανάθεσε στον αδελφό του Κήνσορα Δαλμάτιο να εξιχνιάσει την υπόθεση.
Εν τω μεταξύ συγκαλείται Σύνοδος στην Τύρο για να καταδικάσει τον Άγιο.
Ο Αθανάσιος έρχεται στην Τύρο. Και να εδώ τώρα είναι και ο Αρσένιος. Και ο Θεός βοηθός. Τα έμαθε ο Αρσένιος και δεν ήθελε να καταδικαστεί ένας αθώος. Για τούτο πηγαίνει στον Άγιο, το βράδυ, και του λέγει: «Το ξέρω πώς είμαι αμαρτωλός. Μα δεν θέλω να καταδικαστείς εσύ ο αθώος». Και ο Άγιος του είπε: «Μη φανερωθείς σε κανέναν. Μη μιλήσεις τίποτε. Να έλθεις αύριο, έξω από τη Σύνοδο, και όταν θα σου φωνάξω να μπεις μέσα».Έτσι και έγινε. Την άλλη μέρα άρχισαν οι κατήγοροι να μιλούν ατή Σύνοδο και να δείχνουν κιόλας το κομμένο χέρι του Αρσενίου. Ύστερα πήρε το λόγο ο Αθανάσιος. Τους ρώτησε: «Είστε βέβαιοι ότι έκοψα το χέρι του Αρσενίου;» «Βεβαιότατοι» απαντούν εκείνοι.
«Γνωρίζετε τον ίδιον;» τους ρωτά. «Ναι -του λένε με μία φωνή- τον γνωρίζουμε καλά». «Και το χέρι στη θήκη είναι σίγουρα του Αρσενίου;» «Ναι, βεβαιότατα» του απαντούν.
Τότε ο Πατριάρχης κάλεσε μέσα τον Αρσένιο. Αυτός ήλθε. Και ρωτά ο Άγιος: «Αυτός είναι ο Αρσένιος;» «Ναι» του λέγουν. Και λέγει ο Πατριάρχης στον Αρσένιο: «Πόσα χέρια έχεις;» «Δύο» απαντά εκείνος. «Για δείξε μας τα» του λέγει ο Άγιος. Και αυτός τα δείχνει. Και ρωτάει ο αρχιερέας του Θεού: «Δύο χέρια έχει ο Αρσένιος, όχι τρία. Ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο με δύο χέρια. Πως εσείς θέλετε τον Αρσένιο με τρία χέρια;» Και καταντροπιάστηκαν όλοι οι εχθροί του Αγίου. Οι αιρετικοί, οι απόστολοι του σατανά. Έτσι ρεζιλεύονται οι εναντίον του Θεού.
      
Μα παρά την ήττα του και πάλι, δεν κάθεται ήσυχος ο Σατανάς. Εφευρίσκει νέες συκοφαντίες. Άνθρωποί του αιρετικοί κατηγορούν τώρα τον Άγιο ότι διέφθειρε μια γυναίκα. Βρήκαν και πλήρωσαν μια κολασμένη και την έφεραν στη Σύνοδο για να μαρτυρήσει κατά του Πατριάρχη. Κρατά και το μωρό στο χέρι. Μα υπάρχει Θεός.
Ο Άγιος Αθανάσιος έρχεται στη Σύνοδο και με κάποιο γνωστό του ιερέα που ήταν και φίλος του.
Λεγόταν Τιμόθεος ο ιερέας αυτός. Είχε παρουσιαστικό ιεράρχη.
Λοιπόν μπήκε μέσα πρώτος ο Τιμόθεος και εκείνη τη στιγμή φωτισμένος απ' το Θεό ρώτησε τη γυναίκα: «Εγώ αμάρτησα μαζί σου;» Και αυτή απάντησε: «Ναι, εσύ είσαι που με κατέστρεψες». Και απευθυνόμενη προς τους άλλους φώναζε ακόμα πιο δυνατά. Τούτος, άγιοι αρχιερείς είναι ο βρωμερός Αθανάσιος, που διέπραξε μαζί μου την αμαρτία. Δεν είναι άξιος να είναι αρχιερέας.
Ο Θεός και πάλι νίκησε. Προστάτεψε το δικό του, τον εκλεκτό του, το παιδί του, τον Αθανάσιο. Ο Θεός και πάλι ντρόπιασε τους αιρετικούς. Μα είναι δυνατόν όταν ένας πάρει τον κατήφορο να σταματήσει; Όχι. Έτσι και οι αιρετικοί. Θέλουν να παρασύρουν και άλλους στο βάραθρό τους. Νέα λοιπόν κατηγορία κατά του Αθανασίου. Ότι σχεδίαζε να εμποδίσει την αποστολή σιταριού από την Αλεξάνδρεια στην Κωνσταντινούπολη. Ο αυτοκράτορας πείσθηκε από τον ραδιούργο Ευσέβειο Νικομήδειας και εξώρισε τον Άγιο στην Γαλλία το 336. Μετά από τον θάνατο του Μ. Κωνσταντίνου, την 21η Μαΐου 337, επανήλθε ο άγιος στην έδρα του. Η επάνοδός του ήταν θριαμβευτική. Κλήρος και λαός τον υποδέχθηκαν με παραλληρήματα ενθουσιασμού και αγάπης.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ
Εν τω μεταξύ, σημειώσατε, ότι ο Άρειος, όπως είπαμε, βρίσκεται στην Παλαιστίνη κοντά στους υποστηρικτές του και ιδιαίτερα υποστηρικτής του αναφέραμε, είναι ο Ευσέβειος Νικομήδειας. Επίσης, ο Νικομήδειας, συνδέετο με τον αυτοκράτορα Μ. Κωνσταντίνο.
Ενώ λοιπόν ο Άγιος ευρίσκετο στην εξορία, ο Νικομήδειας ενήργησε και ύστερα από υποκριτική ομολογία του Αρείου προς τον Αυτοκράτορα, κατόρθωσε να πάρει συγχώρεση και άδεια να λειτουργήσει σε Ορθόδοξο Ναό και με ορθόδοξο ιερέα.
Πολύ στενοχωρήθηκε ο τότε Πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως και προσευχήθηκε στο Θεό. Και ο Θεός επενέβη. Ο Άρειος το πρωί της Κυριακής που επρόκειτο να λειτουργήσει, που πήγε για σωματικήν του ανάγκη, υπέστη αιμορραγία και πέθανε. Ο Θεός δεν επέτρεψε στον αιρεσιάρχη να λειτουργήσει. Να βεβηλώσει την Θ. Λειτουργία.

ΝΕΕΣ ΡΑΔΙΟΥΡΓΙΕΣ

Λίγος καιρός όμως πέρασε και να, νέες ραδιουργίες από τους εχθρούς τού Πατριάρχη. Οι περί τον Ευσέβειο τον κατηγορούν ότι παίρνει χρήματα από το κρατικό συτάρι. Αντί να το διανέμει δωρεάν, το πουλάει, στη Λιβύη και στην Αίγυπτο. Ότι γίνεται αιτία πολλών συμπλοκών και φόνων και εξορίας κληρικών.
Ο αυτοκράτωρας τώρα Κωνσταντίνος, δυστυχώς πιστεύει και εξορίζει τον Άγιο. Ακόμα συγκροτεί σύνοδο, με συγκατάθεση του Κώνσταντος, στην Αντιόχεια και καταδικάζει τον Άγιο. Στο θρόνο του βάζουνε τον ημιαρειανό Ευσέβιο Εμισηνό. Αυτός όμως δεν αποδέχεται και εκλέγεται άλλος. Ο Καπαδόκης Γρηγόριος. Όταν όμως αυτός έφτασε στην Αλεξάνδρεια, ο λαός τον περιφρόνησε. Αυτός οργίζεται και διατάζει να μαστιγωθούν νεαρές παρθένες και ευσεβείς άνθρωποι.
Ο έπαρχος Φιλάγριος παρακινεί τους ειδωλολάτρες και τους Ιουδαίους κατά των Χριστιανών. Και αυτοί καταδικάζουν και φονεύουν τους Χριστιανούς. Πάσχα του 340 και οι Χριστιανοί το γιορτάζουν με αιματηρές σκηνές. Εξωρίζεται και πάλι ο Πατριάρχης. Και μεταβαίνει στη Ρώμη. Επίσκοπος εδώ ήταν τότε ο Ιούλιος. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι τότε η Εκκλησία της Ρώμης ήταν ενωμένη με την όλη άλλη Εκκλησία. Δεν υπήρχε ακόμα το σχίσμα. Είχε τότε η Ρώμη τιμητικό προβάδισμα γιατί ήταν η πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους. Ύστερα, τότε δεν υπήρχε το πρωτείο, το αλάθητο, το Φιλιόκβε και οι άλλες αξιώσεις του πάπα. Οι πάπες ήταν όπως όλοι οι άλλοι ορθόδοξοι ιεράρχες.
Δέχθηκαν λοιπόν τον Αθανάσιο μα φιλοφρονήσεις ουκ ολίγες Ο πάπας Ιούλιος συνεκάλεσε σύνοδο το 341 και ανεγνώρισε τον Αθανάσιο, ως τον κανονικό επίσκοπο της Αλεξανδρείας. Τον κήρυξε αθώο από όλες τις κατηγορίες. Ο εξόριστος Πατριάρχης έφερε στη Ρώμη τις ιδέες του μοναχισμού και ιδρύθηκαν τότε τα πρώτα μοναστήρια κατά το ανατολικό πρότυπο.

Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ
Την εποχή αυτή και ο Μ. Αντώνιος μπαίνει στον αγώνα για την Ορθοδοξία. Αφήνει τα ασκηταριά του και κατεβαίνει στην Αλεξάνδρεια.
Γράφει και ελέγχει τον ασεβή Βαλάκιο. Του γράφει μάλιστα ότι αν δεν αλλάξει θα τον βρει η οργή του Θεού, πράγμα που γίνεται. Ο Βαλάκιος σαν διάβασε το γράμμα οργίστηκε και το πέταξε στη γη, ύστερα το ποδοπάτησε και το έφτυσε. Όμως έπαθε όπως του προφήτευσε ο άγιος Αντώνιος. Μια μέρα ενώ προχωρούσαν έφιπποι, αυτός και ο Νεκτάριος, έξω από την Αλεξάνδρεια, το άλογο του Νεκταρίου άρπαξε τον Βαλάκιο, τον έριξε κάτω από το άλογο του, τον ποδοπάτησε και τον δάγκωνε. Αιμόφυρτο τον έφεραν στην Αλεξάνδρεια και μετά από τρεις μέρες πέθανε. Το 343 ο Κωνστάντιος πιεζόμενος από τον αδελφό του Κώνστα, συνεκάλεσε σύνοδο στη Σαρδική της Υλλυρίας, (την σημερινή Σόφια). Στη σύνοδο αυτή νίκησε ο Αθανάσιος. Τον κήρυξε αθώο και κανονικό επίσκοπο της Αλεξάνδρειας. Το 346 γυρίζει στην Αλεξάνδρεια. Η υποδοχή που του γίνεται είναι μεγαλειώδης, θριαμβευτική. Τον δέχεται ο λαός του. Ένα πλήθος έξαλλο έκλαιγε και πανηγύριζε. Η Αλεξάνδρεια ξαναβρήκε τον πνευματικό της πατέρα. Όμως και πάλι για λίγο καιρό κράτησε η γαλήνη. Ο Κωνστάντιος, το 350, όταν έγινε μονοκράτορας και αφού πείστηκε από νέες κατηγορίες από φίλους του Αρείου κατά του Πατριάρχη, καταδικάζει τον πρόμαχο της Ορθοδοξίας. Και με δύο συνόδους στην Αρελάτη, το 353 και στα Μεδιόλανα το 355, καταδικάζουν τον Αθανάσιο. Και το βράδυ της 9ης Φεβρουαρίου, ενώ τελείωνε αγρυπνία με πλήθος πιστών, ο στρατηλάρχης Συριανός με 5000 στρατιώτες, τους επετέθηκε. Τον παρακαλούσαν να φύγει, μα εκείνος έμεινε μαζί τους. Και μάλιστα στο σπίτι της Αγίας Συγκλητικής. Τον οδήγησαν ύστερα στην έρημο, στα ασκητήρια των μοναχών. Εκεί όταν έφτασε του έκαναν μεγάλη υποδοχή. Μα και οι ασκητές διαπίστωσαν ότι ο άγιος τους ξεπερνούσε στην αρετή και ωφελήθηκαν.

Ο ΑΣΕΒΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΣ ΤΙΜΩΡΕΙΤΑΙ
 Πολεμώντας τον Ιουλιανό τον Παραβάτη, πέθανε το Νοέμβριο τού 361. Ο Ιουλιανός κατ' αρχήν για να φανεί αρεστός στους Χριστιανούς και να στερεώσει το θρόνο του ελευθερώνει όλους τους εξόριστους. Ελευθερώνεται και ο Άγιος. Γυρίζει ξανά στο μαρτυρικό του ποίμνιο. Μα ο Ιουλιανός σαν θέλησε να επιβάλει ξανά την ειδωλολατρία, κηρύσει διωγμό κατά των Χριστιανών. Πρώτος παίρνει διάταγμα εξορίας ο άγιος Αθανάσιος. Η διαταγή στην πραγματικότητα έλεγε για τον θάνατο του Ιεράρχου. Τον έβαλαν σε ένα πλοιάριο και τον πήραν για να τον εκτελέσουν. Βέβαια, δεν είπαν την αλήθεια στον Πατριάρχη, μα και πάλι επεμβαίνει ο Θεός.
      
Ενώ προχωρούσε το πλοιάριο για την έρημο τής Θηβαΐδος, μόνο του άλλαξε πορεία και γύρισε προς τα πίσω. Οι στρατιώτες που θα τον φόνευαν, ήταν σε άλλο καραβάκι και κόψαν πίσω, μακριά. Σαν συναντήθηκαν τώρα τα πλοιάρια με τον άγιο, δεν τον κατάλαβαν και τους ρώτησαν αν είδαν κανένα πλοιάριο να πηγαίνει μπροστά τους. Και αυτοί τους απάντησαν ότι το πλοιάριο είναι μπροστά τους και προχώρησαν οι στρατιώτες για να το βρουν. Έτσι όμως, κατ' οικονομία Θεού, γλίτωσε ο Άγιος και οι μετ' αυτού. Στο τέλος ήρθαν στην Θηβαΐδα στους μοναχούς. Και αντί να τον παρηγορήσουν, τους παρηγόρησε όλους ο Πατριάρχης. Τους έλεγε: «Μη στενοχωρήσθε, νεφύδριον εστί και θάττον παρελεύσεται». (Συννεφάκι είναι και γρήγορα θα προσπεράσει). Και πέρασε. Στις 26 Ιουνίου 363 Ιουλιανός σκοτώθηκε και μάλιστα λένε ότι, την ώρα πού ξεψυχούσε φώναξε: «Νενικήκας με Γαλιλαίε».
Τον Ιουλιανό διαδέχεται ο Ιωβιανός. Ο στρατός τον διάλεξε για αυτοκράτορα. Και ο Αθανάσιος ξαναγυρίζει στην Αλεξάνδρεια. Δεν παρουσιάστηκε όμως. Και δεν έζησε και πολύ ο Ιωβιανός. Πέθανε ξαφνικά στην Γαλατία. Τον διαδέχθηκε ο Ουλεντιανός. Αυτός κυβέρνησε την Δύση και ο αδελφός του Ουάλης την Ανατολή. Και τούτος τάραξε την εκκλησία. Υποστήριζε τους αιρετικούς. Βγάζει διαταγή και εξορίζονται όλοι οι κληρικοί που εξόρισε ο Κωνστάντιος. Το 365 ο έπαρχος με στρατιώτες έρχονται να συλλάβουν τον Πατριάρχη. Οι ορθόδοξοι φυλάνε τον πνευματικό τους σαν πατέρα τους. Και τον φυγαδεύουν κρυφά. Κλείνεται τώρα και μένει για ένα χρονικό διάστημα στο νεκροταφείο, μέσα στον τάφο του πατέρα του. Ο λαός στασιάζει και τον αναζητά. Και ο Ουάλης φοβάται και τους ελευθερώνει. Και ο Πατριάρχης και πάλι ανάμεσα στο ποίμνιο του, την 1η Φεβρουαρίου 366. Τώρα εργάζεται ειρηνικά μέχρι τον θάνατό του στις 21 Μαΐου 373.
Έγραψε και πολλά σπουδαία συγγράμματα ο Μ. Αθανάσιος. Και δογματικά και διδακτικά.
Έγραψε επίσης και τον βίο του αγίου Αντωνίου.
Τα όσα γράφουμε, νομίζω αγαπητοί μου, αποδεικνύουν του λόγου την αλήθεια. Ότι ο άγιος Αθανάσιος, ο Μέγας υπήρξε «ο ηρωικότερος των αγίων και αγιότερος των ηρώων».
Και πρέπει να ξέρετε ότι τέτοιοι ήρωες χρειάζονται, ιδιαίτερα στις μέρες μας, για να σωθούμε. Ελάτε λοιπόν να του μοιάσουμε για να γλιτώσουμε. Ακούστε τα προμηνύματα. Ας συνετισθούμε.
  ΕΚΔΟΣΙΣ  ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ "Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΡΝΑΒΑΣ"